In trainingen is het vrij gebruikelijk dat er tranen vloeien. Dat is niet ook gek. Mensen zijn bang dat het onprofessioneel overkomt als je je emoties niet onder controle hebt. Dus lopen ze wel eens op hun tenen. En omdat mensen zich in trainingen gaan uiten, kan dat wel eens gepaard gaan met emoties. Zit de trainer daarop te wachten? Als het goed is niet.
Hoewel ik trainingsomgevingen ken, waarbij er nogal wordt opgeschept over de emoties van deelnemers (alsof je de kwaliteit van de trainer daaruit kan afleiden), zijn de meeste trainers professioneel genoeg om emoties effectief om te buigen in trainingen, en ze zelfs als een constructief onderdeel te zien van iemands leerproces.
Maar niet altijd. Onlangs gaf ik een training waarin een deelnemer opmerkte, dat ze iets heel prettig vond. Wat precies?, vroeg ik. Ze legde het uit. Als iemand emotioneel was of dreigde te worden, dan vroeg ik –net als talloze collega’s trouwens- of ik door mocht vragen en ik zei bovendien dat hij goed moest aangeven als hij dat niet wilde. (Dit toestemming vragen om met iemand dieper te gaan vind ik belangrijk, want hij bevindt zich temidden van collega’s met wie hij de volgende dag verder moet. En emoties kunnen een enorme impact hebben op de werksfeer; zeker als je ze niet goed ombuigt.)
De betreffende deelnemer vond het heel prettig dat ik eerst toestemming vroeg. Ze had iets meegemaakt dat haar enorm had gestoord. Een paar jaar geleden was haar man overleden. In een begonnen een trainer en een acteur ineens over haar ‘vlakheid’: ‘Je maakt geen contact.’ Ze gaf aan dat dat kon kloppen, omdat er iets was gebeurd dat moeilijk voor haar was.
Trainer en acteur vonden dat niet voldoende.
-Daar kom je bij mij niet mee weg, zei de trainer, waarop de acteur instemmend en bijna bewonderd knikte. Ze herhaalde echter dat ze er niet over wilde praten. In de groep sprongen twee collega’s haar te hulp.
-Wij weten wel wat het is. Laat maar zitten, joh. Beter om er niet over te beginnen.
Maar de trainer, ondersteund door de acteur, vond dat dat het groepsproces ondermijnde.
-Door niet te zeggen wat er aan de hand is, belasten jullie de open, eerlijke communicatie die we hebben afgesproken, drong de trainer aan. Uiteindelijk vertelde ze wat haar dwars zat.
-Toen ging die trainer heel complimenteus zitten doen. Dat het zo sterk van me was dat ik de barriere toch had genomen. Maar ik heb er altijd een heel slecht gevoel aan overgehouden.
Op basis van het verhaal kon ik maar één conclusie trekken: broddelwerk. Het begeleiden van emoties vereist empathie en sensitiviteit. Trainers moeten kunnen onderscheiden wat een grens is van een deelnemer. En het vereist tact om het grijze gebied rondom die grens met elkaar te verkennen. Als iemand heel nadrukkelijk aangeeft dat hij iets niet wil, wie ben jij dan om toch die grens over te gaan?
Natuurlijk mogen trainers mensen uitdagen, en verleiden om over de grenzen van hun huidige situatie en positie te kijken, maar het is van groot belang om daarbij integer te blijven, en aan te voelen hoe iemand verleid wil worden.
Bert twittert op Goeroetweets. Zijn website vind je hier: www.pitchersupport.jimdo.com
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Goede column! Helemaal met je eens. Het spelen met emoties van je deelnemers lijkt bijzonder professioneel en lijkt effectief. Het enige wat gebeurt is dat er valse sentimenten ontstaan. In je voorbeeld cultiveert de trainer het door er nog verholen trots op te zijn. Eigenlijk zegt hij: ik heb iemand verleid tot een situatie die zij eigenlijk niet wilde en vervolgens heb ik het in goede banen weten te leiden. Een ander voorbeeld hiervan is het zogenaamde afbreken van je deelnemer. Je fakkelt hem of haar tot de grond toe af op dag 1 en 'bouwt' hem of haar vervolgens weer op. Knap hoor, en dat in 2 dagen! Als trainer heb ik vaak moeten omgaan met de negatieve gevolgen van dit type trainers. Medewerkers waren door deze methodiek zo verkrampt geraakt dat ze niet eens meer in de leerstand konden staan. Het is de kunst als trainer zo feedback te geven dat deze scherp is en aan komt en vervolgens uitdaagt tot verbetering. Daarom is het ook zo'n mooi vak Een vak waaruit je mensen zou moeten kunnen weren die gebruik maken van goedkope trucs!
Ook daar spelen regelmatig emoties op.
Hartverwarmend om te zien hoe de verpleegsters hiermee omgaan: alle aandacht en energie richt zich op het kanaliseren van die emoties. Verpleegsters zijn prima in staat om zichzelf weg te cijferen en zich volledig te richten op hun taak.
Bij trainers is dat inderdaad anders; ik heb er honderden meegemaakt en ze zijn allemaal en altijd in zekere mate met zichzelf bezig.
Emoties moet je niet gaan uitdiepen (ook niet met toestemming van de mogelijk al enigszins labiele cursist). Doe je dat toch, dan zitten daar (anders dan bij de verpleegster) altijd andere belangen achter.
Aan deze column van Bert Overbeek kan wat mij betreft dus het kenmerk “advertorial” worden toegevoegd.
Helemaal mee eens!
Vertrouwen en wederzijds respect in een training is voor mij de basis. Daar hoort dus ook bij toestemming vragen of je dieper op een onderwerp mag doorvragen. De deelnemer bepaalt de grens niet jij als trainer.
Het begeleiden van emoties vereist empathie en sensitiviteit. Het samen verkennen van de grens met tact. Dat is waar het om gaat!
Groeten Marielle
als een trainer niet in staat is het individu binnen de groep te beschermen en te waarderen, dan stelt hij zich als persoon boven de ander. Dat is absoluut fout en daarmee is een trainer in mijn ogen niet geschikt voor zijn vak. Zelf heb ik het bij oud collega's gezien, door jarenlang in het vak bezig te zijn draaide het bij sommige alleen nog maar om de confrontatie. Wat leert een deelnemer daar nog van, men is tegenwoordig slim genoeg om een goed zelfbeeld te hebben van wat men kan en wat nog niet.
Daarnaast kun je ook even met een deelnemer tijdens een pauze apart gaan zitten als je merkt dat men in de groep iets liever niet deelt.
In ieder geval is er in mijn organisatie geen plaats voor de ouderwetse trainer met haantjesgedrag, trainen is vuurtjes ontsteken bij de deelnemers. Daarvoor heb je empathie in basis hard nodig.