Bert Overbeek

Ik ken een man met een snor, die auditor is en organisaties doorlicht, en die enorm opleeft als hij zich aan de regeltjes houdt. Hij is geen vriend, maar iemand die ik regelmatig in onze straat zie lopen. Soms wil hij een praatje maken, bijvoorbeeld als de straat afgesloten is om leidingen te leggen, met alle herrie die daarbij hoort. Dan komt hij kijken of mensen niet toch stiekem op plaatsen lopen waar ze niet mogen komen. Als hij in de buurt is, komt dat steeds minder vaak voor.

Het maakt niet uit of het om belangrijke of minder belangrijke regeltjes gaat, want hij heeft moeite om hoofd- en bijzaken van elkaar te scheiden. Hij windt zich bijvoorbeeld niet alleen op over opgeschoten jongetjes die geen meisjes kunnen krijgen, en dat compenseren met straatraces, maar ook over mensen die voordringen bij de slager of mensen die per ongeluk een papiertje op straat laten vallen.  

Ik moet echt beter voor mezelf gaan opkomen, zei Lotte onze mededorpsgenote toen wij elkaar toevallig troffen bij de locale koffiekoningin. Op dat locaal vermaarde ontmoetingspunt worden zowel de wereldpolitiek, als eigenaardige initiatieven in ons dorp besproken, zoals de alzheimerbar, de rollatorrace en het parkinsoncafé. Er dromt een gezelschap samen van zelfstandigen zonder personeel, welgestelde pensionarissen en moeders met van die Baboo-bakfietsen, die soms zo groot zijn, dat je de indruk hebt dat er kinderen mee naar het asiel worden gereden.

Lotte was een zelfstandige zonder personeel, wier belangrijkste tijdverdrijf het was, om mensen een probleem aan te praten. Ook deinsde ze niet terug voor het stellen van vragen, die de ander volledig in verwarring brachten. Dat deed ze altijd met een rechtgesneden pinnigheid, die ze compenseerde met een glimlachje.

Er gebeurt van alles op de werkvloer. En diversiteit is een thema, dat daar vaak nog te weinig aan bod komt. In praktische zin dan. Er zijn talloze vormen van diversiteit. Sekseverschillen, verschillen in nationaliteit, maar ook de vaak vergeten diversiteit in levensbeschouwingen en spiritualiteit. Terwijl juist die verschillen heel bepalend zijn voor de manier waarop mensen samenwerken.

Op dit moment leggen mijn uitgever en ik de hand aan het boek ‘Goden en goeroes’, dat tegen november en december zal verschijnen. Dit behandelt spiritualiteit op de werkvloer, ook voor managers die niets met spiritualiteit hebben. Een fragment. 

Enige tijd geleden uitgeverij Futuro mijn nieuwe boek ‘Mannen en/of vrouwen?’ met als ondertitel ‘Diversiteit op de werkvloer’. Belangrijkste boodschap: probeer als leidinggevende gebruik te maken van de man-vrouw-verschillen. Benut ze. Verder zal het boek dieper ingaan op de invloeden van het brein, hormonen en genen. Ons gedrag is vaker dan we zouden willen afgeleid van seksuele mechanismes. Paringsrituelen die we uit de natuur kennen hebben bij mensen een geheel eigen gedaante aangenomen. Het soort auto, je positie in een organisatie, ja, het aantal kinderen werken allemaal mee aan je aantrekkelijkheid op de arbeidsmarkt. Maar niet alleen daar. Ook op de relatiemarkt. Hieronder een kleine voorpublicatie van het boek. Blijf deze blog volgen, want we houden je op de hoogte van de noodzaak van dit boek in een wereld die nogal krampachtig doet over man-vrouw-verschillen.

Een van de belangrijkste dingen in ons leven zijn onze liefdesrelaties. Niet prettig voor organisaties. In het jaar van echtscheiding bedraagt het verzuim 8,5 tot 9%, bijna 4 procentpunt hoger dan van degenen die continu gehuwd zijn. Een reden om eens wat dieper hier op in te gaan. In verband hiermee las ik het boek ‘Over liefde en loslaten’ van Jan Geurtz, en daar kwam ik erg interessante dingen tegen.

Bij Geurtz zien we een prachtig voorbeeld van iemand, die vanuit spiritualiteit tot een voor iedereen te begrijpen en toe te passen methode komt. Iedereen kent het. Je wordt verliefd, je wilt steeds bij elkaar zijn, je kunt nachten doorgaan en je bent helemaal gelukkig. Na verloop van tijd vermindert dit, maar de relatie gaat voor met een wederzijdse warmte: de verliefdheid gaat over in liefde, zeggen we dan.

Vanochtend had de Volkskrant een goed artikel. Het ging over een taaltrainster die 216 euro verdiende met een belangrijke klus. Haar opdrachtgeefster toucheerde maar liefst een paar 1000 euro. Dit mag rustig een tendens genoemd worden. Ze is ontstaan in de crisistijd, toen de wat grotere trainingsbureaus de gages voor trainers in ras tempo omlaagschroefden.

Ik heb het ooit meegemaakt dat een groot trainingsbureau eerst 450 euro per dagdeel betaalde, en dan ook nog voorbereiding, hotel- en reiskosten.

Datzelfde bureau betaalde na overname door een andere club 275 euro per dagdeel. Voorbereidingskosten en hotel- en reiskosten kwamen voor rekening van de trainer. Ook het concurrentie- en relatiebeding werd aangescherpt. Wie er over klaagde, kon vertrekken of kreeg heel vriendelijk te horen dat trainers zo wel ‘de interessante klussen’ kregen.

Veel managementideeën wortelen in achterhaald psychologisch gedachtengoed, dat nog steeds met waarheidsdrift wordt rondgepraat. In dit verband brengt de Amerikaanse neuropsycholoog Goldberg interessante novelties. Goldbergs vernieuwing zit hem in een paar dingen: mentale representaties, perceptie en taal. Wie zijn ogen sluit en denkt aan Amsterdam heeft onmiddellijk een beeld. Dit is natuurlijk niet de werkelijke stad, maar dit is een door de hersenen gevormd beeld van de stad, een mentale representatie van de stad En dat geldt niet alleen voor een stad, maar voor alles in het leven. Je brein zit vol met onvolmaakte mentale represtentaties, en die zijn bepalend voor je perceptie. Perceptie laat je woorden geven aan die representaties. En die woorden beïnvloeden onze perceptie op hun beurt.

Hoe komt het dat sommige mensen creatiever worden, als ze dement worden? Een interessante vraag voor iedereen die iets met innovatie heeft, en die weet dat het brein daar een rol bij speelt. En het is maar één van de vragen waarop de Amerikaanse neurowetenschapper Elkhonon Goldberg een uitgebreid antwoord geeft in zijn boek ‘Creativity: the human brain in the age of innovation’, uitgegeven bij Oxford Publishers in New York.
Goldberg is de ‘grote broer’ van Dick Swaab. Hij geldt als een gigant in zijn vakgebied, en zijn boeken ‘Het sturende brein’ en ‘De wijsheidsparadox’ hebben het in Nederland goed gedaan. Toch zijn het geen bestsellers geworden, zoals de boeken van Yuval Harari, Daniel Denett of Daniel Kahemann. Waarschijnlijk komt dit doordat Goldberg in zijn boeken nogal eens in vaktechnisch jargon vervalt. Dat maakt zijn meer dan interessante werk nogal ontoegankelijk en dat is jammer. 

Waarom jokkebrokken kamerleden, maar ook teamleden, over hun liefdesaffaire? Waarom verzuchten CEO’s zelden dat ze het ook even niet weten? Waarom riep een hardwerkende vrouwelijke collega onlangs niet dat ze het helemaal niet meer zag zitten, na twee nachten wakker te hebben gelegen van het werk, zoals haar man mij vertelde? En waarom profileren wij ons in vergaderingen, waardoor die soms nodeloos lang duren?

NRC heeft vandaag een zeer interessant artikel over ADHD. Het is me uit het hart gegrepen! Ik zou, het artikel lezend, willen dat neurowetenschappers een nieuwe term vinden voor ADHD, en dat organisaties de kwaliteiten van dat wat we nu ADHD’ers noemen, echt beter leren benutten. Bij mij zelf is in 1998 zowel ADHD als hoogbegaafdheid vastgesteld, en ik heb mijn ADHD zowel als een nuttige kwaliteit, als als een beperking ervaren. Mensen die het van me weten, hebben me vaak gevraagd waarom ik succesvol ben in mijn werk met deze ‘handicap’. Ik antwoord dan dat het juist door mijn ADHD komt.

Het is overigens niet makkelijk om mijn ADHD hier publiekelijk te benoemen, want mensen trekken dan vaak een wenkbrauw op, alsof je een onstuurbare stuiterbal bent, je zou zomaar gestigmatiseerd kunnen worden, maar ik vind toch dat ik er maar eens mee voor de draad moet komen, om anderen die ADHD hebben een hart onder de riem te steken. Ook wil ik organisaties laten weten dat ze heel veel kunnen hebben aan het creatieve oplossingsvermogen van ADHD’ers, en hun vermogen om problemen te analyseren en zaken te ontwerpen om organisaties te versterken.

Kijk even mee naar zaken die ADHD’ers bijna allemaal herkennen…