Bert Overbeek

Leiders van teams en organisaties willen resultaat. En terecht. Het is het bestaansrecht van je organisatie en van je team. Resultaat is een gevolg van hard werken en goed samenwerken. En om goed samen te werken, is een constructieve sfeer tussen de teamleden van groot belang. Er is dus een verband tussen sfeer, samenwerking en resultaat.

Vaak zeggen opdrachtgevers wat sip dat effecten van ‘sfeer’ op resultaat zo weinig meetbaar zijn. Ze zien wel dat er een verband is, maar willen het eigenlijk in cijfers terugzien. Begrijpelijk. Maar het is een beetje als met het onderzoek dat de Algemene Rekenkamer deed naar de kwaliteit van financiële indicatoren in de zorg. 31 miljoen was er uitgegeven om die in beeld te krijgen. Het resultaat was teleurstellend: de kwaliteit van zorg was moeilijk in cijfers te vertalen. Het gaf geen bevredigend beeld. Hetzelfde zie je als je de meetbaarheid van sfeer en samenwerking op resultaat onderzoekt: een teleurstellend antwoord. Maar dat wil niet zeggen dat dat antwoord er niet is. Het is alleen niet goed meetbaar via onze reken- en wiskundige methoden.  Ook die hebben hun beperkingen. 

Zoals ik tijdens mijn studies voor het boek ‘Goden en goeroes’ ontdekte, is veel erfgoed van de hippies in onze samenleving binnengedrongen. Via hen kwamen onder andere de oosterse goeroes binnen in de westerse samenleving, en dat kreeg een geseculariseerde vorm in managementmodellen en -trainingen. Je wilt niet weten hoeveel managementideeën te maken hebben met dat door hippies binnengebrachte oosterse denken.

‘Eerst was iedereen mijn beste vriend, maar ik ben nu een half jaar leidinggevende, en nu kijken ze me vol argwaan aan.’

Als ik één uitspraak veel heb gehoord in  mijn carriere als manager, coach en trainer was het deze. Mensen die goed liggen bij hun collega’s worden soms mede om die reden benoemd tot teamleider, manager of directeur. En dan verandert ineens het gedrag van hun collega’s en zijn ze om begrijpelijke redenen in verwarring. Ik ben echt niet veranderd, maar kennelijk doe ik iets wat ik niet moet doen, zeggen ze dan. Ook gaan ze twijfelen aan zichzelf en raken ze, om het in een akelig trainerscliché te zeggen, ‘uit hun kracht’. En van dat laatste kun je rare dingen gaan doen, die je normaliter nooit zou doen.

Toen ik 18 was en het eindexamen in zicht kwam, besloot ik van school te gaan. Ik wilde schrijver worden, en als adolescent meende ik het beste van iedereen te weten hoe het leven in elkaar zat. Bovendien waren het de late jaren 70 van de vorige eeuw, en het idealisme was flink door onze genen gemengd. Idealisme in die tijd stond gelijk aan ‘tegen de gevestigde orde’, en alles wat die gevestigde orde interessant vond heette ‘burgerlijk’.

Ik vond, toen ik een alleswetende 18-jarige adolescent in de gloria was, heel erg veel burgerlijk. Ook het bekende paadje van: basisschool-middelbare school-hogeschool om in de gevangenis van een of andere baan te eindigen. Gevangenis, ja, want zo voelde dat destijds.

Er zijn onderzoekers, zoals Chabris en Simmons, die hebben vastgesteld dat we vrij gevoelig zijn voor illusies. En dat geldt voor hoog- en laagopgeleiden. Zo hebben we vaak volledig ten onrechte vertrouwen in zelfverzekerde leiders, zelfs als die volledig onbetrouwbaar zijn. Ook denken we van een bepaald onderwerp heel wat te weten, terwijl onze kennis van het onderwerp niet veel dieper gaat dan wat vluchtig gelezen oneliners. Denk aan een begrip als reorganisatie of ‘verandering’. We hebben daar allemaal een idee bij, maar stellen we dat idee wel eens bij? Weerstand tegen veranderingen of reorganisaties komt erg vaak voort uit onze kennisillusies: we denken het te weten, maar weten het niet echt (de toekomst is immers ongewis, en kan zich volledig anders gedragen dan het verleden).

Liefdesrelaties spelen bij de gezondheid van managers en medewerkers een belangrijke rol. Ziekteverzuim wordt significant hoger als relaties niet lekker lopen. Reden voor trainer, coach en schrijver Bert Overbeek om zich te verdiepen in het onderwerp en er een boek over te schrijven. Dit vrolijk, maar zeker niet oppervlakkig geschreven boek ‘Love love love’ koppelt de visie van deskundigen als Esther Perel, Dick Swaab en Jurg Willi aan ervaringen van de schrijver zelf en aan talloze gesprekken met anderen over het onderwerp. Hieronder een fragment. 

‘De natuur heeft ons een handje geholpen, door ons zes miljoen jaar geleden rechtop te laten lopen, waardoor we onze handen vrij hebben, wat goed uitkomt, want daar kunnen we van alles mee. Alleen al een ritueel dat regelrecht uit de categorie ‘hofmakerij’ komt en volgens een betrouwbaar onderzoek door 93% van de alleenstaande vrouwen sterk op prijs wordt gesteld, namelijk het openhouden van een deur, zou zonder deze speling van de natuur onmogelijk zijn. Over computers en smartphones nog maar te zwijgen.

Enige tijd terug interviewde Gizella Komondy mij voor de regionale krant. Het interview ging over big data en intuïtie; thema’s die ik behandelde in mijn boek ‘Het Flitsbrein’. De centrale vraag was welke plaats intuïtie bij besluitvorming kan innemen. Lees dit bondige interview. 

Het boek ‘Het Flitsbrein’ van de Doornse schrijver Bert Overbeek stond maar liefst 50 dagen in de top 10 van de managementboeken top 100. In het boek zet Overbeek uiteen waarom je beslissingen beter kunt nemen op basis van intuïtie en data dan op basis van data alleen.

In dit artikel ga ik een wat ongebruikelijke vergelijking maken tussen organisatiegedrag en het gedrag van chimpansees. Dat is niet nieuw of origineel. Frans de Waal heeft me op dit punt natuurlijk beïnvloed. Hij is de grote denker op dit gebied. Maar ik ben er dol op geraakt. En waarom? Omdat het gedrag verklaart vanuit een biologisch standpunt. Wie zou denken dat ambitie en hierarchisch gedrag in organisaties iets te maken zou kunnen hebben met voortplantingsrituelen? Lees dit fragment uit mijn boek ‘Mannen en/of vrouwen’ en je zal verbaasd staan. (Boek: https://www.bruna.nl/boeken/mannen-en-of-vrouwen-9789492221377)

‘Een middel om voortplantingsmogelijkheden te vergroten is bij bijvoorbeeld mannelijke chimpansees: zo hoog mogelijk in de hiërarchie terechtkomen. Dit geeft de mogelijkheid om te paren en toegang tot andere voordeeltjes. Goede relaties met de leider geven die trouwens ook. Bij chimpansees is de machtsstrijd een steeds terugkerend fenomeen. Voor de goede orde: we zijn genetisch sterk verwant aan de chimpansee. En in mijn werk als trainer en coach zie ik al jaren menselijke gedragingen die sterk verwant zijn aan die van de chimpansees.

Verliefdheden werken in op je behoefte aan aandacht en bevestiging. Op werkplekken komt het veel voor. Liefst 71% van uw collega’s heeft wel eens een affaire met een collega gehad! 41% daarvan heeft al een relatie. Een kwart van de mensen vindt dat dat verliefdheid een positief effect heeft op de prestaties. (Bron: https://www.nu.nl/lifestyle/2208163/werkvloer-blijft-broeinest-relaties.html )

Reden voor mij om via een boek eens grondig in het fenomeen van liefdesrelaties te duiken. Dit boek geeft veel mensen inzicht in de structuur van kortstondige en duurzame liefdesverhoudingen. TNO-onderzoek van alweer enige tijd  geleden (2007) laat zien dat problemen in relaties tot ongeveer 10% toename van ziekteverzuim leidt. Reden voor managers èn medewerkers om een gedegen kennis op te bouwen rondom het thema ‘liefde’.

Mijn boek ‘Love love love’ is daarbij een handige hulp (https://www.managementboek.nl/boek/9789463865005/love-love-love-bert-overbeek) Hieronder een fragment. Het beschrijft waarop verliefdheid inwerkt. Hetzelfde gebied waarop succes in werk inwerkt. 

This week I had a training to give on Kos, Greece. It was an international group, with people from all over the world. They asked me to give a short summary of the basic principals of Switching Leadership. This style combines all other styles, and make leaders stronger because the issues of switching leadership help them to improve inclusion and result, and at the same time to get more adapted to the future. Innovation and brain knowledge, as well an up to date method for training and education are included.

Well, here it is. As short as possible. Of course this should be trained, in an article I can’t do much more than showing the fundamentals.