Bert Overbeek

Er zijn nog steeds psychologen, trainers en managers die zeggen, dat creativiteit in één van de hersenhelften zit. En hele volksstammen nemen het nog steeds over. Het idee komt uit een tijd dat de psychoanalyse en spirituele stromingen de macht hadden in de organisatie- en managementpsychologie. Zij kwamen met het idee, dat de ratio (het hoofd) in de ene kant van het brein zit, en het gevoel (het hart en de onderbuik) aan de andere kant. Om kort te gaan: dit is een mythe, of meer specifiek: een neuromythe. En ons brein is nu eenmaal gevoeliger voor mythe dan voor feiten. (Dit artikel is een fragment uit ‘De schakelaar’; een boek dat overal verkrijgbaar is)

Als ‘het werkt’ of veiligheid biedt, accepteert ons brein het als ‘waarheid’. Zoiets gold ook voor de neuromythe, dat creativiteit in een andere hersenhelft zat dan zakelijk en logisch denken. De (onjuiste) conclusie luidde jarenlang dat we in het westen teveel gefixeerd waren op de ene hersenhelft, en de andere verwaarloosden. Maar creativiteit zit niet in slechts één van de hersenhelften; het benut neuronetwerken uit beide helften. Neurowetenschapper Elkhonon Goldberg laat dit in zijn boek ‘Creativity’ goed zien. Volgens hem is creativiteit een complexe vaardigheid, die heel wat neuronetwerken in tegelijk activeert.

De neurowetenschappers Daniel Levitin en Elkhonon Goldberg wijzen erop dat creativiteit en spiritualiteit allebei kunnen bestaan door de dagdroomtoestand van ons brein.  Goldberg noemt de dagdroomtoestand het ‘standaard (neuronen) netwerksysteem’ (het default network system). Naast dit systeem kennen we het sturende brein, de zogenaamde centrale executive. Dit is het taakgerichte en taakgebonden breinsysteem waarmee we activiteit ontplooien. En dan is er dus de zogenaamde ‘insula’; de schakelaar tussen de dagdroomtoestand en de central executive.

Het brein dat creatief of spiritueel bezig is, verkeert in ieder geval een deel van zijn tijd in de dagdroomtoestand. Dan zijn we met vage dingen bezig, niet gericht, we staren een beetje, maken ons huis schoon en rommelen wat. Een belangrijke toestand, want hierin ontstaan de ideeën, en de reflecties en de gedachten over onszelf en onze relaties. Een nuttige staat dus.

Wie in deze nieuwe Corona-tijden aan zijn persoonlijke ontwikkeling wil werken, of  zijn medewerkers die kans wil geven, kan gebruik maken van een mooie kerstaanbieding.  Een aanbieding die geldt vanaf nu tot 31 januari 2021, Iedereen daarna kost het pakket 1050 euro. Als je je bestelling plaatst voor 31 januari 2021 geldt de aanbieding, ook als het traject later plaatsvindt in 2021.

Rijkshavenmeester van de Port of Amsterdam volgde het traject en schreef op Linkedin: ‘Bij Bert Overbeek het verkort traject Switchend Leiderschap gevolgd. Inzicht in je eigen leiderschap, gekoppeld aan een ongewisse toekomst. Met zijn verfrissende inzichten en nieuwsgierigheid naar wat mensen drijft mooie handvatten gekregen. Alles in een warme setting met humor.’ 

Voor slechts 795 euro (excl BTW) krijg je een online pakket waardoor je inzicht in modern leiderschap enorm toeneemt. Hierin leer je als leider of manager je positie te bepalen in deze voortdurend veranderende tijden van digitalisering, diversiteit, virussen en klimaatbeperkingen.

Wat zit er in dit zeer voordelige blended learning pakket?

Het jaar 2020 wordt door sommigen een rotjaar genoemd. Ik zit er iets anders in.Het Coronajaar is vooral een leerzaam jaar. We leren weer waarderen wat we jarenlang voor normaal aanzagen, maar wat door onze grootouders (en de duizenden generaties voor hen) als zeer luxueus zou zijn aangemerkt. Mijn opa zei altijd: ‘Jouw generatie gaat het moeilijk krijgen als het wat minder gaat’ en ik vind dat hij gelijk heeft.

Wat ook interessant is, is de polarisatie in de discussies. Niet leuk, wel boeiend. Links en rechts hoor je het woord ‘waarheid’ vallen, en het geloof in de eigen overtuigingen is sterk. En daar wil ik het even over hebben. Niet over ‘complotdenkers’, ‘reguliere media’, fake news, ‘gekkies’ of overheden die niet zouden deugen. Ik wil het hebben over de manier waarop wij mensen onze eigen ideeën beoordelen. De belangrijkste vraag is: kunnen wij dat wel?

Ik schuimde gisteren eens wat rond op managementplatforms, waar je altijd veel adviseurs tegenkomt. En wat me opviel was dat er allerlei opleidings- en managementadviezen langskwamen voor de COVID-periode. De titels spraken boekdelen. ‘Bent u klaar voor de wereld na Corona?’‘Hoe voorkomt u een corona burn out?’‘Aanspreken in het corona-tijdperk’ ‘Blijf opgewekt tijdens Covid’ ‘Informele teammeetings in een Coronamaatschappij’ ‘Verbinding maken in dagen van corona’. Etcetera.

In mijn laatste boek ‘De liefdesarchitect’ gaat het (in deel 2) over de politieke systemen waarin we functioneren op deze wereld. Wat ik wilde vertellen met het boek, is dat dat systeem steeds weer bijzonder destructief blijkt.
Wie naar onze wereld kijkt, kan niet anders concluderen dan dat er veel onrecht en grote ongelijkheid is. 26 rijken op deze wereld bezitten evenveel als de arme helft van deze wereld. Verder wordt de wereld beheerst door landjepik, zijn er zaken als kinderarbeid en kindermisbruik, drijft onze wereld op consumptiebehoeftes en -middelen die geweldig slecht zijn voor het milieu en is iedere ideologie in de geschiedenis zo’n beetje ten onder gegaan. Goed begonnen maar ten onder gegaan, bijna altijd door machtswellust of hebberigheid. Daaronder liggen andere biologische mechanismen, waaronder onze behoefte aan veiligheid.

Als je je bezighoudt met veranderingen en mensen in organisaties, zoals ik, wil je graag dat je inzichten in de mens kloppen. Je zou het niet op je geweten willen hebben, dat je mensen verkeerd begeleidt. Dat doe je al snel als je werkt vanuit verkeerde beelden en inzichten.

Met automatisering en finance gaan we meestal zeer genuanceerd om, maar staan we voldoende stil bij de vraag hoe we de fijnbedrade menselijke geest kunnen ondersteunen bij het leveren van prestaties in een wereld waarin de ene verandering zich op de andere stapelt? Ik weet het niet. Ik vind veel modellen, waarmee organisaties, managers en trainers werken behoorlijk verouderd.

De algoritmes vliegen je om de oren, artificial intelligence, blockchains, bitcoins en wat niet allemaal, zijn een voortdurend onderwerp van gesprek. Moderne inzichten uit de menswetenschappen leggen het echter af tegen oude koek als  MBTI, Belbin, DISC en methodes als de RET. Die methoden vernieuwen zich niet, en je ziet ze steeds weer in nieuwe vormen terug.

Onlangs gaf ik in een bekende organisatie een interactieve lezing over een praktischer benadering van diversiteit en inclusion op de werkvloer. Het bedrijfsmagazine interviewde me. De interviewer verraste me met zijn vragen, die wat meer gingen over de achtergronden van mijn boeken, dan om  de inhoud van één boek. Hieronder het interview, dat meerdere pagina’s van het blad in beslag nam.

De onderwerpen in uw boeken zijn voor een managementtrainer niet alledaags. Zo heeft u het in Het Flitsbrein over intuïtie en het brein. Daarna schreef u drie boeken over diversiteit, waarin het brein, hormonen, evolutie, de Nederlandse cultuur en spiritualiteit een rol speelt. Ook in ‘De schakelaar’, uw laatste boek over leiderschap komt het thema weer langs. Wat moet een manager daar allemaal mee? Die wil toch alleen maar goede cijfers scoren met zijn teams?