Pieter Hofmann

Een oude organisatiewijsheid wil dat de komst van een gerespecteerde oudgediende een crisis kan bezweren. Zogauw de tamtam zich begint te roeren dat er koppen gaan rollen binnen de getroffen organisatie, zingen er al snel namen rond. De old boys die in het netwerk en het collectieve geheugen zijn blijven hangen. Zij kunnen het weten, want ze hebben het al bewezen. Maar werkt deze formule altijd?

Gelukkig hebben we de foto’s nog. Nog ver voordat dit het levensmotto van paparazzi zou worden, werd dit idee uitgedacht in een kantoor van het Politburo. Diverse kameraden, Leon Trotski was de bekendste, waren in ongenade gevallen en moest uitgewist worden. Zowel in het heden als de toekomst, maar ook in het verleden. De voorloper van Photoshop was geboren.

De dood van Nelson Mandela heeft me niet alleen aan het denken gezet over hemzelf en het voorbeeld dat hij gesteld heeft, maar ook over hoe wij als samenleving met voorbeelden omgaan. Los van de keuze voor bepaalde rolmodellen, hoe gebruiken we deze wandelende inspiratiebronnen voor onszelf? En is dat zinvol?

Wie me een jaar geleden had verteld dat ik deze week Willem-Alexander en Maxima uitgebreid zou fotograferen, had ik uitgelachen en geen bier meer geschonken. Toch gebeurde het dat ik deze week het koninklijke bezoek aan Curaçao mocht vastleggen voor een lokale nieuwssite. Op verzoek volgt in onderstaande artikel een terugblik gezien van achter de schermen. De ervaring veranderde deels ook mijn gedachtenstroom over het koningshuis.

Precies 60 jaar na het verscheiden van Jozef Stalin overleed de meest besproken president van Zuid-Amerika, om net als Lenin gebalsemd te worden. Hij zal zelf geen moeite gedaan hebben om zijn linkse sympathieën te verbergen. Natuurlijk passeerden de meest beroemde quotes van de Bolívar-minnende brulkikker de revue. Niet verwonderlijk, maar kon je van het Nederlands publiek verwachten in welk verband hij zijn soundbites de wereld ingeslingerd had?

Tijdsgeesten worden gekenmerkt door nieuwe fenomenen, waarvan niet iedereen in eerste instantie begrijpt waarom het zo lang aanhoudt. Zo kennen we sinds Big Brother de reallife soaps op televisie. Het verklaarde voor mij niet waarom de levenswandel van reallife soapie Kim Kardashian hele volksstammen interesseerde. Bij nader inzien zijn daar duidelijke oorzaken voor, en zijn er zeker enkele dingen te noemen die ze daarbij handig voor elkaar heeft.

Elk doel begint met de eerste stap, al zal niemand je vertellen in welke richting. Er bestaan richtingaanwijzers, ook wel to-do lists genoemd, om overzicht aan te brengen. De koffiearoma kietelt nog in je neusgaten als je vol goede moed je dag volplempt. Het kan dan ook heel voldaan voelen als je een pittige lijst volledig kan afvinken. Maar even vaak is het andersom, dat je lijst nog niet halverwege is maar je dag al bijna om. 

Eens in de zoveel tijd verschijnt een boek dat meer aandacht verdient. Trix van Bennekom heeft met De tragiek van Bonaire een standaardwerk geschreven over de ingewikkelde verhoudingen tussen Bonaire, de voormalige Antillen en Nederland. Groot nieuws uit de regio passeert de revue, echter voorzien van een context die in Nederlandse berichtgeving veelal ontbreekt. Aan de hand van velerlei voorbeelden, waaronder de verdwijning van Marlies van der Kouwe, laat Van Bennekom de complexe aard van het eiland zien. Het is een veelzijdige en kritische beschouwing die een veelheid aan pijnpunten blootlegt.

Een van de hoogtepunten van het boek is een kijkje in het hoofdpijndossier van de staatkundige herinrichting van de BES-eilanden, en wat dat betekende voor Bonaire. De ondertitel van het boek is Nederlands onvermogen op een eiland waar niets is wat het lijkt, een meer dan terechte titel. Het boek is verplichte kost voor ambtenaren die richting overzeese rijksdelen gaan, misschien wel omdat het ijzeren regels van verandertrajecten bevat die door ‘Den Haag’ op zijn minst onderschat zijn. Ik beperk me tot 10 daarvan.

Een ideale HR-medewerker is discreet. Je ziet een reflectie daarvan terug in gangbare formuleringen. Een dagelijks ritueel als afscheid nemen heeft in HR-verband een heel andere lading. Op bijna steriele wijze wordt bedoeld: ontslaan, wegpromoveren, afserveren. Gek eigenlijk dat honderden HR-medewerkers moeiteloos een dossier aanmaken tegen over een medewerker, maar dat niemand de uiterste consequentie daarvan uitspreekt.

De rebellen van vandaag zijn het establishment van morgen, en zo heeft iedere generatie zijn eigen idolen. Ik vermoed dat ik te laat geboren ben om de Johan Cruijff-adoratie volledig te begrijpen, hoe groot zijn bijdrage ook is aan de Nederlandse sportwereld en het denken over leiderschap. Ik ben meer van de Michael Jordan-generatie, of misschien spreekt hij me meer aan als inspiratiebron. Onderstaande beschouwing is tot stand gekomen na eindeloze discussies met fervente Cruijff-aanhangers.