Volgens Covey heeft iedereen een idee in zijn hoofd over hoe de wereld eruit zou moeten zien. We noemen dat onze waarden. Daaraan koppelen we regels over hoe wij, en vooral ook anderen, zich zouden moeten gedragen. Die regels noemen we normen. Managers doen dat ook. Normen liggen soms gevoelig, en ze zijn zeer persoonlijk. Alleen realiseren we ons dat niet altijd.
We voelen ons ook zeer snel aangesproken als het om normen en waarden gaat. De normen van wie dan ook, en de waarden die er de bron van zijn, zijn niet beter of slechter dan die van een ander. Zo voelt het vaak alleen niet; want eigenlijk vinden we onze eigen normen wel degelijk de beste. Ze zijn niet voor niets verbonden aan ons idee over hoe de wereld eruit zou moeten zien (zie Covey). Een manager vindt het dan ook al gauw ‘normaal’ dat zijn collega’s en medewerkers zijn normen ook ‘normaal’ vinden, maar daar hebben ze het nooit zo over. Terwijl er wel een boel gedoe over kan ontstaan. Van die onderhuidse, ongemakkelijke, onuitgesproken wrijvingen. Normen en waarden zitten diep onder de oppervlakte. Je ziet ze niet, maar je merkt ze wel: in ons gedrag en in onze communicatie.
Een directeur waarmee ik gewerkt heb kwam, als het moeilijk werd, uiteindelijk steevast met de geïrriteerde opmerking: “Ja, en er is er hier maar een de directeur, en dat ben ik.??? Daar zit een norm onder: als ondergeschikte doe je wat je gezegd wordt. Hij sprak het tenminste nog min of meer uit. De waarde van die directeur is ‘de macht hebben’.
Als we onze eigen normen en waarden wat minder ‘normaal’ zouden vinden, krijgen we vast boeiende, hoewel soms confronterende dialogen met de mensen om ons heen. Waar we veel van kunnen leren. In hoeverre kennen jullie de waarden en normen van degenen met wie jullie werken?
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Bij de directeur die je beschrijft, zie ik macht hebben als de norm, met daarnaast "ik ben minder dan jij" oftewel: "alle mensen zijn ongelijk" als waarde.
En dat is natuurlijk niet echt een leuke waarde om te hebben in een wereld waarin alles er eigenlijk naar wijst, dat je allemaal gelijk hoort te zijn. (Artikel 1 van de grondwet, verschillende grondwetten zelfs.)
Maar ik denk wel, dat voordat je begint met te praten over welke normen of waarden mensen over en weer hebben, ze eerst eens zouden moeten praten over wat ze onder normen en waarden verstaan. Voor de simpele reden, dat een waarde meerdere normen kan voortbrengen. Kijk maar eens naar hoeveel wetgeving we zo langzamerhand hebben, terwijl het in een ver verleden ooit eens begonnen schijnt te zijn met: gij zult niet doden, niet stelen, niet liegen (overigens allemaal normen). Ik kan ze namelijk meten. Waardes kan ik niet meten. Want hoeveel gelijk kan ik aan een ander mens zijn?