Rubriek: Diversiteit

Altijd als een belegen of extra belegen mopperkont de jeugd van tegenwoordig bekritiseert, is er wel een weekendkrantkaternlezer die fijntjes glimlachend vertelt dat ‘het in de tijd van Plato ook al zo was’ dat ouderen de jongere generatie bekritiseerde. Meestal heeft zo iemand meer kennis van een broodplank dan van de Griekse oudheid, maar dat maakt niemand verder wat uit. Mensen hebben dan de welbekende ‘o ja’ reactie, en wel in twee opzichten.

‘O ja, joh?’ in de betekenis van ‘Is dat zo? Wat verrassend!’ Of ‘O ja!’ in de zin van ‘Zie je nou wel. Dat gezeur over de jeugd van tegenwoordig is gewoon onzin. De oudere generatie heeft altijd kritiek op de jongere’.

Tom had ik 5 jaar geleden voor het laatst gezien. Hij was toen een vriendelijke lachende, introverte man, die zichzelf zag als een fletse vlek op een fleurige lapjesdeken . Hij werkte bij een bank, groot en fatsoenlijk van uitstraling en dus doortrokken van een corruptie, die alleen voor een hoogbegaafde financial te doorgronden was. Hij had eigenlijk best een heel aardige carriere met een prima salaris, vond hij, een fijne vrouw ook en twee kleine kinderen. Leuk autootje, waarmee hij twee keer per jaar een vakantie in Luxemburg organiseerde, omdat hij ondanks de kinderen toch naar het buitenland wilde, al was Luxemburg dan ook meer een regenachtig appendixje van België dan ‘echt buitenland’.

‘Ik ga allerlei politiek incorrecte uitspraken doen over vrouwen de komende tijd’ mopperde Simon. Dat verwonderde ons, zijn collega’s in het bedrijfsrestaurant, niet. Simon stond bekend als een womanizer, die de vrouw hoofdzakelijk zag als een vorm van mannelijke ontspanning. Hij was single, al zou hij het zelf nooit zo noemen.

‘Single? Dat is een 45-toeren plaat, of een weg die rond de stad slingert. Een mens is vrijgezel.’

Simon was een periode erg verliefd geweest op een van de mooiste vrouwen die de mensen in zijn dorp hadden gezien, pochte hij. Ze kwam dan ook niet uit het dorp zelf, waar de vrouwen zich volgens hem teveel lieten beïnvloeden door de blonde hockeymodes. Als de mannen met elkaar zaten, en er passeerde een blonde vrouw, en ze begonnen haar te prijzen, alsof het een exotische bloem was uit de rozentuin van het locale slot, dan temperde hij het enthousiasme door te zeggen, dat het een typisch voorbeeld was van ‘kantoorblond’.

Ik ken een man met een snor, die auditor is en organisaties doorlicht, en die enorm opleeft als hij zich aan de regeltjes houdt. Hij is geen vriend, maar iemand die ik regelmatig in onze straat zie lopen. Soms wil hij een praatje maken, bijvoorbeeld als de straat afgesloten is om leidingen te leggen, met alle herrie die daarbij hoort. Dan komt hij kijken of mensen niet toch stiekem op plaatsen lopen waar ze niet mogen komen. Als hij in de buurt is, komt dat steeds minder vaak voor.

Het maakt niet uit of het om belangrijke of minder belangrijke regeltjes gaat, want hij heeft moeite om hoofd- en bijzaken van elkaar te scheiden. Hij windt zich bijvoorbeeld niet alleen op over opgeschoten jongetjes die geen meisjes kunnen krijgen, en dat compenseren met straatraces, maar ook over mensen die voordringen bij de slager of mensen die per ongeluk een papiertje op straat laten vallen.  

Er gebeurt van alles op de werkvloer. En diversiteit is een thema, dat daar vaak nog te weinig aan bod komt. In praktische zin dan. Er zijn talloze vormen van diversiteit. Sekseverschillen, verschillen in nationaliteit, maar ook de vaak vergeten diversiteit in levensbeschouwingen en spiritualiteit. Terwijl juist die verschillen heel bepalend zijn voor de manier waarop mensen samenwerken.

Op dit moment leggen mijn uitgever en ik de hand aan het boek ‘Goden en goeroes’, dat tegen november en december zal verschijnen. Dit behandelt spiritualiteit op de werkvloer, ook voor managers die niets met spiritualiteit hebben. Een fragment. 

Hoe komt het dat sommige mensen creatiever worden, als ze dement worden? Een interessante vraag voor iedereen die iets met innovatie heeft, en die weet dat het brein daar een rol bij speelt. En het is maar één van de vragen waarop de Amerikaanse neurowetenschapper Elkhonon Goldberg een uitgebreid antwoord geeft in zijn boek ‘Creativity: the human brain in the age of innovation’, uitgegeven bij Oxford Publishers in New York.
Goldberg is de ‘grote broer’ van Dick Swaab. Hij geldt als een gigant in zijn vakgebied, en zijn boeken ‘Het sturende brein’ en ‘De wijsheidsparadox’ hebben het in Nederland goed gedaan. Toch zijn het geen bestsellers geworden, zoals de boeken van Yuval Harari, Daniel Denett of Daniel Kahemann. Waarschijnlijk komt dit doordat Goldberg in zijn boeken nogal eens in vaktechnisch jargon vervalt. Dat maakt zijn meer dan interessante werk nogal ontoegankelijk en dat is jammer. 

Waarom jokkebrokken kamerleden, maar ook teamleden, over hun liefdesaffaire? Waarom verzuchten CEO’s zelden dat ze het ook even niet weten? Waarom riep een hardwerkende vrouwelijke collega onlangs niet dat ze het helemaal niet meer zag zitten, na twee nachten wakker te hebben gelegen van het werk, zoals haar man mij vertelde? En waarom profileren wij ons in vergaderingen, waardoor die soms nodeloos lang duren?

NRC heeft vandaag een zeer interessant artikel over ADHD. Het is me uit het hart gegrepen! Ik zou, het artikel lezend, willen dat neurowetenschappers een nieuwe term vinden voor ADHD, en dat organisaties de kwaliteiten van dat wat we nu ADHD’ers noemen, echt beter leren benutten. Bij mij zelf is in 1998 zowel ADHD als hoogbegaafdheid vastgesteld, en ik heb mijn ADHD zowel als een nuttige kwaliteit, als als een beperking ervaren. Mensen die het van me weten, hebben me vaak gevraagd waarom ik succesvol ben in mijn werk met deze ‘handicap’. Ik antwoord dan dat het juist door mijn ADHD komt.

Het is overigens niet makkelijk om mijn ADHD hier publiekelijk te benoemen, want mensen trekken dan vaak een wenkbrauw op, alsof je een onstuurbare stuiterbal bent, je zou zomaar gestigmatiseerd kunnen worden, maar ik vind toch dat ik er maar eens mee voor de draad moet komen, om anderen die ADHD hebben een hart onder de riem te steken. Ook wil ik organisaties laten weten dat ze heel veel kunnen hebben aan het creatieve oplossingsvermogen van ADHD’ers, en hun vermogen om problemen te analyseren en zaken te ontwerpen om organisaties te versterken.

Kijk even mee naar zaken die ADHD’ers bijna allemaal herkennen…

Jaren geleden werkte ik als externe op de zogenaamde plantenvloer van een bloemenveiling. Het werk was eenvoudig, maar intensief. In de vroege ochtend werden de planten geveild. Dat betekende logistiek ongeveer het volgende: planten werden aangevoerd via vrachtwagens. Ze werden vervolgens op karretjes gezet, gekeurd en moesten met die karretjes naar de veilruimte worden gereden, waar ze op tijd moesten zijn neergezet. Vervolgens gingen ze de veilruimte in om getoond te worden aan kopers die op een tribune hadden plaatsgenomen.

Op de werkvloer waren teamleiders aanwezig en mensen die per onderdeel van het proces aan het werk gingen. De diversiteit op de werkvloer was enorm. Niet alleen qua nationaliteit maar ook qua gezindte. Laten we maar eens een nachtploeg onder de loep nemen. Twee teamleiders werkten onder een manager, die zelf niet in de uitvoering werkzaam was, maar als regisseur van het proces. De teamleiders, Aart en OR-vertegenwoordiger Paul, waren respectievelijk christelijk en socialistisch. In hun team werkten de Marokkaanse Nederlanders Mohammed, Azhar en Binyamin. Twee Iraniërs, Resa en Shahram, zorgden voor een shi’itische invloed naast deze soennitische moslims. Evert en Jaap waren overtuigd christen. Simon was de filosoof van het stel. Hij combineerde boeddhistisch gedachtengoed met westerse filosofische denkbeelden, en deed aan yoga en mindfullness. Hij had gekozen voor een baan die niet teveel vroeg van zijn denkwereld, ondanks zijn studie antropologie. Arav en Darshan waren hindoestaanse medewerkers.

Er zijn nog steeds psychologen, trainers en managers die het doen. Zeggen dat creativiteit in één van de hersenhelften zit. En hele volksstammen nemen het over. Het idee komt uit een tijd dat de psychoanalyse en spirituele stromingen het idee opperden, dat de ratio (het hoofd) in de ene kant van het brein zit, en het gevoel (het hart en de onderbuik) aan de andere kant. Om kort te gaan: dit is een mythe. En ons brein is nu eenmaal gevoeliger voor mythe dan voor feiten.  Als ‘het werkt’ of veiligheid biedt, accepteert ons brein het als ‘waarheid’.

Geeft niets, maar het is allemaal wel aan herziening toe. De vermaarde neurowetenschapper Elkhonon Goldberg laat in zijn boek ‘Creativity’ zien dat creativiteit een complexe vaardigheid is. Er werken heel wat neuronetwerken samen wanneer mensen creatief zijn. Daarbij zijn er meerdere vormen van. Je kunt op allerlei gebieden creatief zijn. Muziek, schilderkunst, literatuur, maar ook wiskunde en managementwetenschappen kunnen allemaal creatieve geesten opleveren.