Waarom jokkebrokken kamerleden, maar ook teamleden, over hun liefdesaffaire? Waarom verzuchten CEO’s zelden dat ze het ook even niet weten? Waarom riep een hardwerkende vrouwelijke collega onlangs niet dat ze het helemaal niet meer zag zitten, na twee nachten wakker te hebben gelegen van het werk, zoals haar man mij vertelde? En waarom profileren wij ons in vergaderingen, waardoor die soms nodeloos lang duren?
NRC heeft vandaag een zeer interessant artikel over ADHD. Het is me uit het hart gegrepen! Ik zou, het artikel lezend, willen dat neurowetenschappers een nieuwe term vinden voor ADHD, en dat organisaties de kwaliteiten van dat wat we nu ADHD’ers noemen, echt beter leren benutten. Bij mij zelf is in 1998 zowel ADHD als hoogbegaafdheid vastgesteld, en ik heb mijn ADHD zowel als een nuttige kwaliteit, als als een beperking ervaren. Mensen die het van me weten, hebben me vaak gevraagd waarom ik succesvol ben in mijn werk met deze ‘handicap’. Ik antwoord dan dat het juist door mijn ADHD komt.
Het is overigens niet makkelijk om mijn ADHD hier publiekelijk te benoemen, want mensen trekken dan vaak een wenkbrauw op, alsof je een onstuurbare stuiterbal bent, je zou zomaar gestigmatiseerd kunnen worden, maar ik vind toch dat ik er maar eens mee voor de draad moet komen, om anderen die ADHD hebben een hart onder de riem te steken. Ook wil ik organisaties laten weten dat ze heel veel kunnen hebben aan het creatieve oplossingsvermogen van ADHD’ers, en hun vermogen om problemen te analyseren en zaken te ontwerpen om organisaties te versterken.
Kijk even mee naar zaken die ADHD’ers bijna allemaal herkennen…
Er is momenteel veel discussie over de vraag waar het bewustzijn zetelt in ons brein, maar ook hoe het ontstaan is. Bij veranderingen en leren is dit van belang. De vraag hoe ons brein zich heeft ontwikkeld door de evolutie heen geeft inzicht in de wijze hoe we dingen leren, en welke mogelijkheden en onmogelijkheden ons brein heeft. Belangrijk wanneer we kijken naar organisaties. Momenteel wordt met name Daniel Dennetts meest recente boek ‘Van bacterie naar Bach en terug’ als een belangwekkend werk gezien als het gaat over de ontstaansgeschiedenis van bewustzijn. Dennett is een complexe denker. Zijn boek staat in veel kasten, maar ik vraag me af wie het echt zullen lezen. En heb persoonlijk meer met een ander nieuw boek: ‘Creativity’ van Elkhonon Goldberg.
Jaren geleden werkte ik als externe op de zogenaamde plantenvloer van een bloemenveiling. Het werk was eenvoudig, maar intensief. In de vroege ochtend werden de planten geveild. Dat betekende logistiek ongeveer het volgende: planten werden aangevoerd via vrachtwagens. Ze werden vervolgens op karretjes gezet, gekeurd en moesten met die karretjes naar de veilruimte worden gereden, waar ze op tijd moesten zijn neergezet. Vervolgens gingen ze de veilruimte in om getoond te worden aan kopers die op een tribune hadden plaatsgenomen.
Op de werkvloer waren teamleiders aanwezig en mensen die per onderdeel van het proces aan het werk gingen. De diversiteit op de werkvloer was enorm. Niet alleen qua nationaliteit maar ook qua gezindte. Laten we maar eens een nachtploeg onder de loep nemen. Twee teamleiders werkten onder een manager, die zelf niet in de uitvoering werkzaam was, maar als regisseur van het proces. De teamleiders, Aart en OR-vertegenwoordiger Paul, waren respectievelijk christelijk en socialistisch. In hun team werkten de Marokkaanse Nederlanders Mohammed, Azhar en Binyamin. Twee Iraniërs, Resa en Shahram, zorgden voor een shi’itische invloed naast deze soennitische moslims. Evert en Jaap waren overtuigd christen. Simon was de filosoof van het stel. Hij combineerde boeddhistisch gedachtengoed met westerse filosofische denkbeelden, en deed aan yoga en mindfullness. Hij had gekozen voor een baan die niet teveel vroeg van zijn denkwereld, ondanks zijn studie antropologie. Arav en Darshan waren hindoestaanse medewerkers.
Er zijn nog steeds psychologen, trainers en managers die het doen. Zeggen dat creativiteit in één van de hersenhelften zit. En hele volksstammen nemen het over. Het idee komt uit een tijd dat de psychoanalyse en spirituele stromingen het idee opperden, dat de ratio (het hoofd) in de ene kant van het brein zit, en het gevoel (het hart en de onderbuik) aan de andere kant. Om kort te gaan: dit is een mythe. En ons brein is nu eenmaal gevoeliger voor mythe dan voor feiten. Als ‘het werkt’ of veiligheid biedt, accepteert ons brein het als ‘waarheid’.
Geeft niets, maar het is allemaal wel aan herziening toe. De vermaarde neurowetenschapper Elkhonon Goldberg laat in zijn boek ‘Creativity’ zien dat creativiteit een complexe vaardigheid is. Er werken heel wat neuronetwerken samen wanneer mensen creatief zijn. Daarbij zijn er meerdere vormen van. Je kunt op allerlei gebieden creatief zijn. Muziek, schilderkunst, literatuur, maar ook wiskunde en managementwetenschappen kunnen allemaal creatieve geesten opleveren.
Afgelopen vrijdag sprak ik met een vriendin over sociale media en mijn internetgedrag. Als ondernemer en schrijver moet ik voor mijn dagelijks brood in the picture blijven. Dus mail ik over artikelen en producten regelmatig aan mijn relaties; de laatste tijd wat meer vanwege mijn nieuwe boek. Daar zitten zowel zakenrelaties als vrienden tussen. Mijn eigen vriendin heeft ook al eens gewezen op de risico’s daarvan.
Er verschijnen op dit moment regelmatig boeken van psychiaters. En ze verkopen goed. Twee springen er uit en kennen een grote populariteit. De Vlaamse psychiater Dirk de Wachter en de Nederlandse psychiater Witte Hoogendijk. Beide richten zich op de moderne tijd. De Wachter schrijft over de reactie van de menselijke psyche op de moderne tijd; Hogendijk geeft een uitgebreide verhandeling over ons stress-systeem, met behulp van de Volkskrant-journaliste Wilma de Rek.
De Wachter vindt dat we van het pad af zijn. Sociale media geven ons de indruk dat we heel veel vrienden hebben, maar in werkelijkheid zijn dat oppervlakkige contacten. We hebben geen moment rust meer, en dat is niet goed voor de mens. Kinderen mogen zich niet meer vervelen, en we hebben grote hechtingsproblemen in onze samenleving. De persoonlijke ontwikkeling heeft er toe geleid, dat we individualisten zijn geworden, en de buitensporige hoeveelheid informatie die over ons wordt uitgestort leidt tot allerlei angsten en problemen.
Het aantal mensen dat zich bezig houdt met veranderingen is in de loop van de jaren steeds groter geworden. En was eerlijk gezegd altijd al groot. Zelf zit ik nu meer dan 20 jaar in de veranderingen van teams en organisaties, en een ding is me erg duidelijk geworden: met alleen een Kotter model of een ander verandermodel kom je er niet.
Steeds weer blijkt het veranderen van teams en organisaties afhankelijk te zijn van de verandermogelijkheden van de afzonderlijke medewerkers. Ik schrijf bewust verandermogelijkheden, en niet veranderbereidheid. Mijn studies van het brein van de afgelopen 15 jaar hebben me laten zien, dat mensen niet op alle punten kunnen veranderen. Managers, trainers en coaches (wij, de veranderaars) zeggen dan te vaak: die persoon ‘wil niet mee’.
Deze week werd ik geinterviewd door het Financieel Dagblad. Er was een test gepresenteerd voor beleggers. Aan de hand van de test kon je vaststellen wat voor type belegger je was. Dit kan je helpen, aldus de makers van de test, om betere keuzes te maken. Ons brein fopt ons namelijk, en een beetje rationaliteit en zelfkennis helpen je dat te onderscheiden.
Het FD benaderde mij met een paar vragen, omdat ik een ‘interessant boek over intuitie’ heb geschreven. Het duurde een half uur, en werd teruggebracht tot 5, 6 regels. Ik was niet ontevreden met de weergaven maar hier toch even een wat uitgebreider verhaal. Ik zei tegen de interviewer dat ik niets tegen dit soort testen heb, maar dat het oude wijn in nieuwe zakken is. De toelichting.
Veel trainers en coaches zijn zzp’ers. Ze doen al jaren hun werk met gedrevenheid en betrokkenheid bij de organisaties die hen inhuren. Die zitten vaak met hetzelfde soort vragen. Samenwerking, feedback, management development, persoonlijke effectiviteit, onderhandelingsvaardigheden, slecht nieuws boodschappen, u kent het wel: noodzakelijke en nuttige trainingen.
Maar de digitale revolutie komt er aan, en is al bezig. En er is geweldig veel onderzoek over het brein vrij gekomen. Wat betekent dat nu voor trainers en coaches? Welke ontwikkelingen gaan een rol spelen? En hoe kan je daar mee je klanten helpen?
