Rubriek: Hardnekkige patronen

‘Ons brein is gemakkelijk te misleiden’

De komende tijd zal deze businessblog een aantal interviews met Bert Overbeek publiceren. Overbeek, die al 15 jaar verantwoordelijk is voor JongeBazen, blikt in die interviews terug op zijn boeken. In het totaal schreef hij er meer dan 25, maar 8 daarvan waren managementboeken. Drie ervan haalde top 5-notities in de Managementboek charts. Overbeek is sinds 1995 actief als trainer en coach. Sinds 2002 betrekt hij behalve psychologie ook neurowetenschap, biologie en filosofie in zijn trainingen.

Dit interview gaat over Het Flitsbrein. Het boek gaat over de vraag wat je precies met intuïtie kan op de werkplek. Hier vind je een link over het boek: https://www.managementboek.nl/boek/9789492221001/het-flitsbrein-bert-overbeek

Poëzie helpt managers om overzicht te houden in deze woelige tijden!

Wat heeft poëzie met business te maken? Die vraag komt op wanneer iemand zegt dat je beter leiding kan geven door een haiku training. Kan dat echt? Wel volgens Bert Overbeek. Vanaf half augustus geeft hij op mooie locaties directies en hoger management trainingen in de haiku-vorm. Deze trainingen passen bij de leiderschapstijl die hij introduceerde in ‘De schakelaar’. Overbeek adviseert leiders in deze tijd van wilde veranderingen een krachtige versterking van de innerlijke balans. De haiku kan daarbij helpen. Nou, we zijn benieuwd. Een interview. (Barbara Roozenburg interviewde me voor de website van haar organisatie. Ik vroeg haar of ik het op Jongebazen mocht plaatsen en dat mocht. Dit is het resultaat.)

Eerst maar eens die innerlijke balans. Hoe houd je die vast in tijden van digitalisering, oorlog, corona, duurzaamheidsdiscussies en polarisatie in de discussie?

Tja, dat is niet gemakkelijk. En als het niet gemakkelijk is, moet je proberen het zo gemakkelijk mogelijk te maken. Zeker als het om je heen woelt, medewerkers obstinaat worden door al die dingen en de tijden op een storm op zee lijken, als het al geen orkaan is. Je kunt geen overzicht houden als kapitein, als je je laat meeslepen door iedere ontwikkeling of door de emoties van je bemanning. Maar je moet het schip wel door een storm heen loodsen. Dat kan alleen maar wanneer je zelf mentaal rustig bent. Daarvoor is discipline en deskundigheid nodig en ook zelfreflectie. En dat is ook wat ik in mijn boek ‘De schakelaar’ benadruk. Weet wat er om je heen gebeurt, maar laat je niet meezeulen. Durf keuzes te maken, maar maak ze vanuit innerlijke gemoedsrust. En aan die innerlijke gemoedsrust kan je werken.

De vraag is ‘hoe?’ 

Je zou kunnen mediteren. Sommige mensen vinden dat nog steeds zweverig, maar dat is echt niet meer van deze tijd. De effecten van meditatie worden intussen ook in de neurowetenschappen benoemd. Heeft dus niets met ‘soft’ te maken. Het lijkt een beetje op het staren van peuters. Als die iets niet meer aankunnen, gaan ze gewoon voor zich uit zitten kijken. Jammer voor jou als je aandacht wil, maar ze geven geen sjoeche en kijken dwars door je heen. Hun brein neemt simpelweg vrijaf. En dat is precies waar het van tijd tot tijd om gaat. Je brein vrijaf laten nemen. Meditatietechnieken helpen daar geweldig bij.

We zijn in het maaiveld, dat Nederland genoemd wordt, trouwens altijd wat snel met het label ‘zweverig’. Veel van ons willen kennelijk liever nuchter overkomen, misschien omdat dat realistischer of stoer oogt of zo. Meditatie helpt je brein om rust te ontwikkelen; een schaars goed in onze oververhitte samenleving, waarin angst op veel plekken mensen opdrijft als prooidieren. Belangrijk is om te beseffen dat je geen prooidier bent, geen speelbal van de dingen die gebeuren. Dat je een eigen baan mag blijven trekken. Je kunt heel goed zelf in de regie blijven van je leven. Tenzij iemand een bom op je hoofd gooit, natuurlijk.

Overigens is dit geen pleidooi voor meditatie, maar wel voor rustmomenten scheppen op een dag. Wie drie keer per dag een moment voor zichzelf pakt, laten we zeggen een kwartier per keer, en dan ook ècht zonder iets te doen, komt al een heel eind. Het gaat er om om af en toe uit de verhitting weg te gaan en je af te vragen of het nodig is om te doen wat je doet, of dat het misschien rustiger kan.

Zou het echt zo simpel zijn?

(Lacht) Nou, er zijn niet zoveel mensen die dit simpel vinden. Mensen vinden rust moeilijk, hoe graag ze het ook willen. In trainingen en ook in coachingstrajecten vertellen mensen mij dat ze het heel moeilijk vinden om een kwartier niets te doen. Hele lijstjes verschijnen in hun hoofd met dingen die ze willen. Jan Geurtz zegt ergens, in navolging van boeddhisten, dat je die dan lekker mag laten gaan. Als wolken die wegdrijven langs de hemel. Juist dat dissociëren, dat loskomen van die gedachten, dat maakt je kop leeg. En dan word je dus de kapitein die het schip door de orkaan loodst.

En wat kan poëzie daar bieden?

Heel veel. Poëzie is een middel dat leiders kan helpen om sneller contraproductieve gedachten kwijt te raken. Alleen al het hele proces om de juiste woorden te vinden, is behoorlijk meditatief. Je moet dan immers naar binnen. Stilteretraites kunnen daar ook iets bieden, trouwens, maar ik denk  dat het zoeken naar het juiste woord een onderschat middel is. Zeker in spirituele kringen, waar stilte hoger wordt gewaardeerd dan spreken.

Ik begrijp dat wel. Er wordt enorm gewauweld, waarschijnlijk ook door jou en mij. Maar wanneer je daadwerkelijk, via een gedicht, probeert een kern van iets te raken, dan moet je je goed concentreren. En dat komt heel dicht bij meditatie. Vooral als je er even voor gaat zitten.

Heb je een voorbeeld? 

Talloze, want ik gebruik de methode al een poosje. Niet lang geleden coachte ik de directeur van een zorginstelling. Ze voelde zich gestresst maar wist niet precies de oorzaak, al analyseerde ze er flink op los. Ze kwam al met een heel verhaal binnen. Zo zou ‘het’ aan haar werk-privé-balans liggen, aan haar verantwoordelijkheidsgevoel, haar perfectionisme en haar overtuigingen. Ze had allerlei ideeën over zichzelf, de analyses waren goed doordacht en zaten zeer gedegen in elkaar.

Alleen hielp het haar niet meer. Ik heb haar toen gevraagd een haiku te schrijven over de situatie waar ze in zat en wat ze daarbij voelde. De haiku, een Aziatische dichtvorm van 3 regels,  leent zich erg goed voor inzicht krijgen in de kern van je gedachten. Meestal gaat het dan om het gevoel achter je gedachten. Merk je dat je loopt te mindfucken omdat je bang bent dat er iets fout gaat. Het doorgronden van die angst leidt er toe dat je veel van die stressgedachten kwijt raakt.

Laten we de emotie niet vergeten in onze rationele wereld. Bij de opkomst van Artificial Intelligence wordt de afwezigheid van  emotie als een kwaliteit genoemd, die machines hebben ten opzichte van mensen. Maar vraag een machine wat  we moeten doen om onze problemen op te lossen en hij zal ook genocide-achtige oplossingen adviseren, zoals het decimeren van de wereldbevolking.

Zonder emotie wordt de wereld kleurloos en zonder gevoel raakt een gedicht de weg kwijt. Wanneer je de haiku in de vingers hebt, vallen voelen en denken, emotie en ratio, samen. Ik heb het zo vaak gezien in trainingen ‘creatief probleem oplossen’, die ik lange tijd gad. Mensen bedenken een metafoor voor een lastige situatie, en van het ene op het andere moment hebben ze een helicopterview. Sorry voor het woord, het is een meme, maar je begrijpt me wel

Wat doe je nou in die poëzietraining?

Leiders via poëzie een middel geven om dicht bij zichzelf te blijven in de komende jaren. Om hun wijsheid en inzicht maximaal in te kunnen zetten en hen te helpen om het schip door de storm te loodsen. Het gaat in die poëzietrainingen echt over hun werk en hoe ze daar in staan. Over hun praktijk. Ze gaan er alleen andere woorden aan geven dan ze normaliter doen. Dat is geen zweverig verhaal. En dat weten ze zelf ook wel.

Veel van hen snakken naar een moment van rust waarin ze dingen beter kunnen overzien. Taal is daarbij net zo belangrijk als stilte. Poëzie combineert die dingen. Er zijn verhalen bekend van Japanse dichters die maanden deden over een haiku van drie regels. Stilte en de zoektocht naar het juiste woord zullen onze leiders in de toekomst helpen om zich niet te laten meeslepen door omstandigheden.

Bert Overbeek geeft deze zomer en dit najaar poëzietrainingen voor leidinggevenden, trainers, HRM’ers en coaches. Voor informatie kun je je wenden tot zijn mailadres: bert_overbeek@hotmail.com

 

 

‘Switchende’ leiders verbinden de ideeën van hun mensen

Bij switchend leiderschap is het een pré als een leider het vermogen heeft om de verschillende ideeën en meningen van zijn mensen te verbinden tot een nieuw idee of een nieuwe mening. In teams zijn verschillende normen en waarden werkzaam die vrij bepalend zijn voor het gedrag van het individu in een team. Je wilt graag dat een team de beste mensen tot een optimale samenwerking brengt. Dan moet zo’n team iets doen met de verschillende opvattingen.

Het oude idee van de Duitse filosoof Fichte, later ook door Hegel en Marx gebruikt, gaat uit van het these-antithese-synthese-principe. Dat klinkt heel theoretisch, maar iedere Fransman en Duitser is geschoold op basis van dit principe. Het heeft verrassend veel overeenkomsten met de praktijk van het omdenken. Je begint met twee stellingen die tegengesteld zijn en probeert daar een nieuw idee uit te vormen waarin beide stellingen samenkomen. Een mooi voorbeeld is het volgende:

Vacatures

Directeur

Wij zijn op zoek naar een Directeur Bekijk alle vacatures

Advertorial

Wat directies, teams en jonge bazen kunnen leren van een 7 uur durende rivierenmars

Ze deed mee aan het Kamp van Koningsbrugge (KvK) en eindigde bij de zes die aan de finish stonden. Je kan daar alleen maar enorm  veel respect voor hebben. Agavni Jessaijan liet in  KvK zien wat een power woman is. Mensen die haar vanuit haar werk kennen, wisten dat trouwens al. Dit is een artikel van haar hand over haar ervaring en de link met organisaties. Info over Agavni is hier te vinden:  (https://www.heartcore-lab.nl/) 

 

Bijna een hele werkdag lang heb ik door een rivier gebanjerd tijdens Kamp van Koningsbrugge. Een hele werkdag. Voel je hem? En dit was nog maar dag 2.

Twee badass professionals in mijn netwerk hebben me op de voet gevolgd met Kamp van Koningsbrugge en onlangs hebben ze bekend dat door mij op een bepaalde manier voor de geest te halen, ze hun shitdag ff in perspectief kunnen plaatsen. Alles was kut, echt een rotdag ten top. Frustratie alom. Maar ineens zei één van de twee:…

De biologische kant van seksuele intimidatie…

De berichten over Marc Overmars hebben ons nog een keer wakker geschud. Wederom een BN’er die pogingen deed om vrouwen te intimideren met seksueel gedrag. De beer is los. Met als toef op de taart weer eens een dickpic. Dat wordt een beetje het symbool voor al dat afkeurenswaardige mannengedrag, maar er is natuurlijk veel meer aan de hand. Opmerkingen, aanrandingen, verkrachtingen, kortom: allerlei bewust en helaas ook vaak onbewust gedrag dat vrouwen akelige gevoelens geeft.

Wat ik mis in de berichtgeving is de bio-psychologische invalshoek, die ik in mijn top 5- boek ‘Mannen en/of vrouwen’ (2016) en in mijn trainingen nadrukkelijk belicht als het over mannen en vrouwen gaat. Dit verklaart iets en helpt ons waarschijnlijk bij het aanpakken van het probleem. Want met bestraffen alleen komen we er niet. Dat moet, zonder twijfel, maar het is niet genoeg.

Creativiteit en het brein in organisaties

Vraag mensen in organisaties of ze creatief zijn en vaak zul je een ontkennend antwoord krijgen. Ze denken dan dat je ze vraagt of ze goed zijn in tekenen en opstellen schrijven of zoiets. Maar creativiteit in organisaties heeft te maken met iets nieuws en origineels bedenken.  Met innovatie en oplossingen aandragen voor problemen op alle mogelijke gebieden. Kunstenaars, musici en schrijvers staan bekend om hun creativiteit, maar dat is een specifiek soort creativiteit. Namelijk de creativiteit om iets te maken of te componeren. In organisaties kun je bijvoorbeeld te maken krijgen met creatieve cijferaars en IT’ers.

In een internetartikel van PWC wordt creativiteit expliciet genoemd als een kwaliteit die we nodig hebben in de nabije toekomst (https://www.pwc.nl/nl/themas/blogs/menselijke-kwaliteit-ook-belangrijk-in-digitale-tijdperk.html). Waarom heeft creativiteit zoveel waarde? Ben Tiggelaar heeft dat ooit mooi in een paar zinnen samengevat. Hij zei: ‘Het heeft waarde binnen klantrelaties en het ontwikkelen van nieuwe kennis binnen de organisatie. Bovendien vragen de complexe situaties van onze tijd om veel aanpassingsvermogen van leiders. Als ze creativiteit missen, gaat het allemaal niet lukken. Dus moeten die leiders hun creativiteit verder ontwikkelen.’

Cultuuromslag: Mannen bewuster maken van seksistische ongein

De discussie rond Mark Overmars, Ali B, Marco Borsato, Jeroen Rietbergen en alle anderen levert nu dan eindelijk een cultuuromslag op. Eerlijk gezegd ga je als man eindelijk begrijpen wat er precies aan de hand is, als je dat nog niet deed.

Billenknijperij, seksuele toespelingen, dickpicks, machtsmisbruik, maar soms ook onbedoelde intimidatie; het moet gewoon afgelopen zijn. Wij mannen moeten in de spiegel kijken, ook als we een ‘geintje’ niet verkeerd bedoelen. Ons meer bewust zijn van de belevingswereld van de ander. Elkaar erop aanspreken, want dat is absoluut nog geen patroon. Integendeel.

Lachen is ook op het werk erg gezond!

Creativiteit kan een talent van iemand zijn, maar het is ook te leren zoals onder andere Edward De Bono en neurowetenschapper Elkhonon Goldberg ons hebben laten zien. Een team dat problemen kan oplossen is hartverwarmend voor een leidinggevende. In één adem met creativiteit noem ik dan gelijk innovatief vermogen, dat in tijden zoals deze geen overbodige luxe is. Toch moeten we de mogelijkheid van het aanleren van creativiteit wat meer benadrukken. Vaak zeggen mensen dat ze niet creatief zijn, maar ook dan kunnen mensen het leren, hoewel meestal niet op elk gebied. Dus als je niet goed bent in de kunstzinnige vakken, in schrijven of acteren, wil dat niet zeggen dat je niet creatief zou kunnen denken op andere vlakken.

Er zijn tijden geweest dat zogenaamde breinkenners dachten dat creativi­teit, liefde en meer alfa-­achtige disciplines in de ene helft van het brein zaten, en wiskunde en rekenkundige vaardigheden in de andere helft. Dan had je pech als je wiskundig of ‘rationeel’ ingesteld was. Kon je het vergeten met creativiteit. Dat idee is intussen losgelaten. Wel wordt nog onderscheid gemaakt tussen lineaire en optionele denkers.

Leren vogels ons waar onze taal en ons bewustzijn vandaan komt?

Er is een oude theorie die zegt dat iets leren uiteindelijk leidt tot ‘onbewust bekwaam zijn’. Aan het begin van een leerproces ben je onbewust onbekwaam. Je kan iets niet, maar je weet het nog niet. Dan vertelt iemand je iets, een trainer, een manager of leraar.  Er ontstaat bewustzijn over datgene waar je onbekwaam in bent.

Je bent dan bewust onbekwaam, maar daar wil je het niet bij laten. Je gaat oefenen en wordt bewust bekwaam.  Na verloop van tijd zit het geleerde in je systeem. Je doet de dingen goed, maar bent je er nauwelijks nog van bewust dat je het goed doet. Op dat moment heet je onbewust bekwaam.

The Voice: machtsmisbruik in verborgen-hoekjes-cultuur met vage normen…

Corona is deze week voor even verdreven door de verwikkelingen rond mannen die machtsverschil als een excuus zien voor seksueel misbruik. Volmaakt verwerpelijk natuurlijk. Daarover bestaat voor iedereen en ook voor mij geen enkele discussie. Het is een beerput die om maatregelen schreeuwt. Tegen de daders, maar ook tegen de cultuur waarin dit kon ontstaan. En die maatregelen komen. Waarbij de downfall van de heren en de werkomgeving van The Voice een bonus straf is.

Ali B, Marco B en Jeroen R gaan nu ervaren wat hun gedrag voor gevolgen heeft. Dat proces kunnen we overlaten aan de instanties en de samenleving. Interessanter zijn vragen als: Hoe kon dit ontstaan? Karakter, cultuur, werkomgeving, macht? Nature of nurture? Je wilt niet alleen oordelen over dit gedrag, je wil voorkomen dat het opnieuw gebeurt op andere plekken in de samenleving. En waar het al gebeurt, wil je het veranderen.