Tag: Begrip-en-respect

Onlangs gaf ik in een bekende organisatie een interactieve lezing over een praktischer benadering van diversiteit en inclusion op de werkvloer. Het bedrijfsmagazine interviewde me. De interviewer verraste me met zijn vragen, die wat meer gingen over de achtergronden van mijn boeken, dan om  de inhoud van één boek. Hieronder het interview, dat meerdere pagina’s van het blad in beslag nam.

De onderwerpen in uw boeken zijn voor een managementtrainer niet alledaags. Zo heeft u het in Het Flitsbrein over intuïtie en het brein. Daarna schreef u drie boeken over diversiteit, waarin het brein, hormonen, evolutie, de Nederlandse cultuur en spiritualiteit een rol speelt. Ook in ‘De schakelaar’, uw laatste boek over leiderschap komt het thema weer langs. Wat moet een manager daar allemaal mee? Die wil toch alleen maar goede cijfers scoren met zijn teams?

Robots, voortschrijdende automatisering, big data, klimaatverandering en onbedwingbare virussen zullen de wereld ingrijpend veranderen in de 21^eeeuw. Leiders in bedrijven, bij de overheid en in zorg en onderwijs kunnen er niet meer omheen. Ze zullen moeten leren schakelen om in de regie te kunnen blijven.  

Leiders hebben te maken met steeds meer en steeds snellere veranderingen. Hoe houd je je medewerkers in zo’n wereld positief en gezond? En hoe zorgen leiders er voor dat ze zelf gezond blijven en het overzicht bewaren? Hoe scheppen ze samen met hun mensen een sfeer van samenwerking en resultaatgerichtheid? En hoe benutten ze diversiteit en inclusion optimaal? 

Er zijn onderzoekers, zoals Chabris en Simmons, die hebben vastgesteld dat we vrij gevoelig zijn voor illusies. En dat geldt voor hoog- en laagopgeleiden. Zo hebben we vaak volledig ten onrechte vertrouwen in zelfverzekerde leiders, zelfs als die volledig onbetrouwbaar zijn. Ook denken we van een bepaald onderwerp heel wat te weten, terwijl onze kennis van het onderwerp niet veel dieper gaat dan wat vluchtig gelezen oneliners. Denk aan een begrip als reorganisatie of ‘verandering’. We hebben daar allemaal een idee bij, maar stellen we dat idee wel eens bij? Weerstand tegen veranderingen of reorganisaties komt erg vaak voort uit onze kennisillusies: we denken het te weten, maar weten het niet echt (de toekomst is immers ongewis, en kan zich volledig anders gedragen dan het verleden).

Uit meerdere gesprekken is mij gebleken dat mijn laatste boek ‘Goden en goeroes’ door lezers verrassend wordt gevonden. Een aantal van hen heeft niets met spiritualiteit, en dacht dat ik een of ander zweverig boek had geschreven. Maar het boek gaat over leiderschap in bredere zin. Hoe begeleid je teams waarin mensen verschillende spirituele en religieuze achtergronden hebben? Een zeer actueel thema in organisaties, alleen nog niet zo opgemerkt.

Ondertussen heeft het veel invloed op teams, en bestaande teambuildingsprogramma’s doen er erg weinig mee. Ik zelf vind leiderschap echt beter worden, als een manager iets begrijpt van gender- en cultuurverschillen, maar hij kan zich nog verder verbeteren als hij meer weet van spirituele diversiteit. Het maakt hem niet alleen tot een specialist in omgang met inclusie, maar schakelt als leidinggevende ook heel gemakkelijk tussen de verschillende leiderschapsstijlen. Ik noem dit met een splinternieuw woord ‘switchend leiderschap’. 

Als ‘witte man’ wordt mij regelmatig gezegd, dat ik niet zo geschikt ben om het onderwerp van diversiteit aan de orde te stellen. Ik ben immers ‘main stream’, ondervind in de Nederlandse samenleving vooral voordelen van mijn blanke identiteit, van mijn man zijn en van mijn hetero zijn, dus ben ik ongeschikt voor het thema inclusie.

Ik vind dit onzin. Juist ‘mijn’ identiteit moet zich hard maken voor inclusie en diversiteit. Daarbij zit het gewoon niet in mij, om mensen die anders zijn dan ik niet als mensen te zien. Voor mij, ik ben zo opgevoed, is iedereen echt gelijk. Mijn grootvader had hierin een belangrijke rol. Hij benadrukte metterdaad dat we allemaal mensen zijn, en snoeide iedere vorm van discriminatie met de heggeschaar van zijn warmte. Een schitterend voorbeeld.

Eén van de allergrappigste managementuitspraken is: ‘Wij hebben de verandering bedacht en faciliteren het. Nu moet het van hen zelf worden.’ Dus even op een rij zetten. Je gaat met elkaar de hei op, hengelt een missie en een visie uit de vijver van de groepsdynamiek, besluit tot een verandering op basis van een urgentie die je verder niet toelicht aan je mensen, rammelt er een strategietje tegen aan, en vervolgens moet dat wat je bedacht hebt ‘van hen zelf’ worden.

Om het ze makkelijk te maken, zet je je visie en missie alvast voor ze op een kaartje. Op de achterkant schrijf je de bekende woorden, die deze kaartjes al decennia bevatten; de mensen kennen ze van buiten: eerlijk, betrouwbaar, transparant, open, klantgericht en samenwerkend. Zes woorden; dat kunnen de medewerkers net aan, bedenk je je in een vlaag van goedbedoelde arrogantie.

Rosa is stafmedewerkster in een grote organisatie. Ze is een intelligente en aantrekkelijke vrouw die vaker dan haar lief is te maken heeft met dubbelzinnige opmerkingen van mannelijke collega’s. ‘Ik zou naar een klachtencommissie kunnen gaan, maar dat doe ik liever niet. Dat blaast de boel nogal op. Bovendien is het allemaal erg subtiel. Het is allemaal net niet over de rand. En ja, ik laat ook te weinig zien van mijn ergernis. En misschien zie ik het wel verkeerd. Dat kan toch?’

Bij een middelgroot bedrijf in het zuiden van het land zijn de werktijden in principe van 8:30 tot 17:00 uur. Het bedrijf heeft een aantal consultants in dienst, die regelmatig klanten bezoeken. John is zo’n consultant. Ambitieus, hardwerkend en flexibel. John woont op een half uurtje rijden van het bedrijf. Om 8 uur moet hij dus in de auto stappen, om op tijd te beginnen. Als hij een klant bezoekt, vertrekt hij soms iets eerder.

Op een dag wordt John aangesproken door zijn leidinggevende Victor. Het is Victor opgevallen dat John vaak pas om 10 uur de eerste afspraak bij een klant heeft. Dat is dus anderhalf uur te laat! Om half 9 begint immers de werkdag.

Ad en Jos, de twee directieleden van bedrijf X,
zitten in gesprek met Kees, inkoopdirecteur van
een potentieel toekomstige klant. Alle 3 de mannen
zijn ‘onderaan’ begonnen en in de loop der jaren opgeklommen tot directeur. Kees overweegt producten te gaan afnemen van Ad en Jos, maar dan moet hun fabriek wel voldoen aan specifieke hygiëne-eisen. Kees reutelt het lijstje met eisen op. Ad en Jos kijken elkaar vragend aan en roepen snel Karin, de kwaliteitsmanager, erbij. 

Leuk, Malcolm Gladwell. Half Jamaicaan, hardloper, maar allang ook journalist en sinds zijn boeken Tipping the point en Blink managementgoeroe. Tegen wil en dank, misschien wel. Het is een man die de kracht van het onderbewuste benadrukt. Veel dingen interpreteren we zonder het te weten. En van daaruit reageren we. Soms zonder dat we het beseffen.