Tag: Coachend-leiderschap

Robots, voortschrijdende automatisering, big data, klimaatverandering en onbedwingbare virussen zullen de wereld ingrijpend veranderen in de 21^eeeuw. Leiders in bedrijven, bij de overheid en in zorg en onderwijs kunnen er niet meer omheen. Ze zullen moeten leren schakelen om in de regie te kunnen blijven.  

Leiders hebben te maken met steeds meer en steeds snellere veranderingen. Hoe houd je je medewerkers in zo’n wereld positief en gezond? En hoe zorgen leiders er voor dat ze zelf gezond blijven en het overzicht bewaren? Hoe scheppen ze samen met hun mensen een sfeer van samenwerking en resultaatgerichtheid? En hoe benutten ze diversiteit en inclusion optimaal? 

Er zijn onderzoekers, zoals Chabris en Simmons, die hebben vastgesteld dat we vrij gevoelig zijn voor illusies. En dat geldt voor hoog- en laagopgeleiden. Zo hebben we vaak volledig ten onrechte vertrouwen in zelfverzekerde leiders, zelfs als die volledig onbetrouwbaar zijn. Ook denken we van een bepaald onderwerp heel wat te weten, terwijl onze kennis van het onderwerp niet veel dieper gaat dan wat vluchtig gelezen oneliners. Denk aan een begrip als reorganisatie of ‘verandering’. We hebben daar allemaal een idee bij, maar stellen we dat idee wel eens bij? Weerstand tegen veranderingen of reorganisaties komt erg vaak voort uit onze kennisillusies: we denken het te weten, maar weten het niet echt (de toekomst is immers ongewis, en kan zich volledig anders gedragen dan het verleden).

In dit artikel ga ik een wat ongebruikelijke vergelijking maken tussen organisatiegedrag en het gedrag van chimpansees. Dat is niet nieuw of origineel. Frans de Waal heeft me op dit punt natuurlijk beïnvloed. Hij is de grote denker op dit gebied. Maar ik ben er dol op geraakt. En waarom? Omdat het gedrag verklaart vanuit een biologisch standpunt. Wie zou denken dat ambitie en hierarchisch gedrag in organisaties iets te maken zou kunnen hebben met voortplantingsrituelen? Lees dit fragment uit mijn boek ‘Mannen en/of vrouwen’ en je zal verbaasd staan. (Boek: https://www.bruna.nl/boeken/mannen-en-of-vrouwen-9789492221377)

‘Een middel om voortplantingsmogelijkheden te vergroten is bij bijvoorbeeld mannelijke chimpansees: zo hoog mogelijk in de hiërarchie terechtkomen. Dit geeft de mogelijkheid om te paren en toegang tot andere voordeeltjes. Goede relaties met de leider geven die trouwens ook. Bij chimpansees is de machtsstrijd een steeds terugkerend fenomeen. Voor de goede orde: we zijn genetisch sterk verwant aan de chimpansee. En in mijn werk als trainer en coach zie ik al jaren menselijke gedragingen die sterk verwant zijn aan die van de chimpansees.

Ieder teamlid heeft behoefte om op een bepaalde manier te worden aangestuurd. Maar als 21^eeeuwse organisatie wil je graag dat je mensen zelfstandig en initiatiefrijk zijn en verantwoordelijkheid nemen, en dat ze daar ook op kunnen reflecteren. Om ze op dat level te krijgen, moet je als organisatie aansluiten op hun leiderschapsbehoefte, dat is: de wijze waarop ze aangestuurd willen worden. Van daaruit ontwikkel je ze verder.

Dat vereist van de leidinggevende het vermogen om snel te schakelen, empathie om goede inschattingen te maken van het niveau van een medewerker en deskundigheid op het gebied van diversiteit. Dit laatste om effectief te kunnen zijn bij het verbinden van teamleden met een verschillende genderidentiteit, nationaliteit en culturele of spirituele achtergrond.

Als ‘witte man’ wordt mij regelmatig gezegd, dat ik niet zo geschikt ben om het onderwerp van diversiteit aan de orde te stellen. Ik ben immers ‘main stream’, ondervind in de Nederlandse samenleving vooral voordelen van mijn blanke identiteit, van mijn man zijn en van mijn hetero zijn, dus ben ik ongeschikt voor het thema inclusie.

Ik vind dit onzin. Juist ‘mijn’ identiteit moet zich hard maken voor inclusie en diversiteit. Daarbij zit het gewoon niet in mij, om mensen die anders zijn dan ik niet als mensen te zien. Voor mij, ik ben zo opgevoed, is iedereen echt gelijk. Mijn grootvader had hierin een belangrijke rol. Hij benadrukte metterdaad dat we allemaal mensen zijn, en snoeide iedere vorm van discriminatie met de heggeschaar van zijn warmte. Een schitterend voorbeeld.

En daar is het onderwerp weer. Diversiteit. Het NRC op zaterdag zette de spotlight er maar weer eens op. ‘Voor het eerst in negen jaar is het aantal vrouwelijke bestuurders in het bedrijfsleven gedaald. Maar het aantal vrouwelijke commissarissen stijgt licht.’ In 2015 waren 17 van de 212 bestuurders vrouw. In 2016 zijn het er twee minder. Het is de eerste keer in negen jaar dat er een daling is ingezet. Aan de andere kant neemt het aantal commissarissen toe met 2%. 102 van de 441 commissarissen zijn vrouw.

Hoogleraar Mijntje Luckenrath geeft toe dat de daling van het aantal vrouwelijke bestuurders haar verbaast, want ‘alle maatregelen zijn erop gericht om dit (vrouwen als bestuurder) te laten stijgen’. Hier en daar wordt er ook wel succes geboekt. Bij de Rabobank maakt Wiebe Draaijer zich hard voor 25 tot 30% vrouwen in de top. Twee van de drie bestuurders zijn daar vrouw. ‘Juist mannen moeten vertellen over het nut van vrouwen in de boardroom’ zegt Luckenrath dan ook.

Cultuurtrajecten worden vaak veel te moeilijk gemaakt. Dat komt dat men ze te projectmatig ‘aanvliegt’. Eerst zijn er intern gesprekken, er wordt een coalitie gevormd, er wordt wat gegoocheld met de organogrammen en dan wordt het top down geimplementeerd. Eerst de top, dan het hoger management, dan middle managament en tenslotte via de meewerkend voormannen en operationeel leidinggevenden wordt de werkvloer meegenomen.

Hierbij wordt dan ook nog vaak een extern bureau ingehuurd voor veel geld, met soms 3 tot 4 consultants die enige tonnen aan het implementatietraject verdienen. Het hele proces duurt zo lang, dat de top van het bedrijf alweer met een nieuw traject komt tegen de tijd dat het veranderings- of verbeteringstraject wordt ingezet. Het duurt door de projectmatige opzet ook allemaal veel te lang. Een van de verdiensten van de nieuwe start ups en organisatievormen is dat ze dit met voeten treden. Ze moeten wel. Logheid past niet meer in een steeds verder veranderende markt. (Zie onderaan dit artikel voor een workshop over big data, besluitvorming en intuïtie.)

Vandaag is het boek ‘Mannen en/of vrouwen’ van onze eindredacteur Bert Overbeek gestegen naar de zesde plaats van de Managementboek top 100. Daarmee staat het intussen hoger dan het interessante boek van Margriet Sitskoorn (‘Ik kwadraat’) en ‘Agile managen’ van Mike Hoogveld.

Voorwaar een resultaat waar JongeBazen trots op is. Het boek behandelt op een speelse en frivole manier de verschillen tussen mannen en vrouwen op de werkvloer. Natuurlijk krijg je als jonge manager ook tips hoe je de verschillen optimaal kunt benutten in teams. Bovendien leer je en passant het nodige over hoe het brein en hormonen het gedrag van mensen programmeren. 

Hoe verloopt bij u en uw management team de besluitvorming? Gaat het ‘op gevoel’ of op basis van ‘data’ of zelfs ‘big data’? Volgt u uw onderbuikgevoel en intuitie of wilt u eerst goed geinformeerd zijn, en rapporten en analyses doorploegen? Misschien doet u het wel allebei. Onze tip: volg uw intuitie. Maar niet blind! Het punt is dat ons bij besluitvorming een paar dingen bedreigen. Overmoed, wishful thinking, onbetrouwbare gegevens, de vaak beperkte kwaliteit van onze intuitie en dan nog het feit dat we ons oordeel vaak te hoog aanslaan. Dit ongeacht ons opleidings- of ervaringsniveau.

25% resultaatverbetering

Dat betekent dat we goed moeten samenwerken. We hebben anderen nodig. Of het nu gaat om besluiten in de top, in de managementlagen of op de werkvloer, steeds weer weten 2 meer dan 1. Dat goede besluiten en data belangrijk zijn, mag blijken uit de resultaat- en performanceverbetering van bedrijven die er gebruik van maken. Die kan oplopen tot 25% verbetering!

Heel wat boeken staan vol met interessante dingen over management. We moeten meer gaan samenwerken in de markt in plaats van elkaar te beconcurreren, we moeten onze medewerkers tot aandeelhouder maken, ruimte maken voor professionals en ze faciliteren in plaats van ze directief aan te sturen en onze wetgeving zit vol gelijkheid als het gaat om kansen. Tussen jong en oud, man en vrouw, blank en gekleurd.

En wat zien we? We zien dat in de bedrijfstop voor het merendeel mannen zitten. Mannen die jaknikkers en vriendjes om zich heen verzamelen. Die er geen moeite mee hebben om mensen, die goed functioneren, een andere functie te geven om te ontslaan omdat ze alleen maar naar het scoren op de korte termijn kijken.