Tag: Creativiteit

Onlangs gaf ik in een bekende organisatie een interactieve lezing over een praktischer benadering van diversiteit en inclusion op de werkvloer. Het bedrijfsmagazine interviewde me. De interviewer verraste me met zijn vragen, die wat meer gingen over de achtergronden van mijn boeken, dan om  de inhoud van één boek. Hieronder het interview, dat meerdere pagina’s van het blad in beslag nam.

De onderwerpen in uw boeken zijn voor een managementtrainer niet alledaags. Zo heeft u het in Het Flitsbrein over intuïtie en het brein. Daarna schreef u drie boeken over diversiteit, waarin het brein, hormonen, evolutie, de Nederlandse cultuur en spiritualiteit een rol speelt. Ook in ‘De schakelaar’, uw laatste boek over leiderschap komt het thema weer langs. Wat moet een manager daar allemaal mee? Die wil toch alleen maar goede cijfers scoren met zijn teams?

Robots, voortschrijdende automatisering, big data, klimaatverandering en onbedwingbare virussen zullen de wereld ingrijpend veranderen in de 21^eeeuw. Leiders in bedrijven, bij de overheid en in zorg en onderwijs kunnen er niet meer omheen. Ze zullen moeten leren schakelen om in de regie te kunnen blijven.  

Leiders hebben te maken met steeds meer en steeds snellere veranderingen. Hoe houd je je medewerkers in zo’n wereld positief en gezond? En hoe zorgen leiders er voor dat ze zelf gezond blijven en het overzicht bewaren? Hoe scheppen ze samen met hun mensen een sfeer van samenwerking en resultaatgerichtheid? En hoe benutten ze diversiteit en inclusion optimaal? 

Er zijn onderzoekers, zoals Chabris en Simmons, die hebben vastgesteld dat we vrij gevoelig zijn voor illusies. En dat geldt voor hoog- en laagopgeleiden. Zo hebben we vaak volledig ten onrechte vertrouwen in zelfverzekerde leiders, zelfs als die volledig onbetrouwbaar zijn. Ook denken we van een bepaald onderwerp heel wat te weten, terwijl onze kennis van het onderwerp niet veel dieper gaat dan wat vluchtig gelezen oneliners. Denk aan een begrip als reorganisatie of ‘verandering’. We hebben daar allemaal een idee bij, maar stellen we dat idee wel eens bij? Weerstand tegen veranderingen of reorganisaties komt erg vaak voort uit onze kennisillusies: we denken het te weten, maar weten het niet echt (de toekomst is immers ongewis, en kan zich volledig anders gedragen dan het verleden).

In dit artikel ga ik een wat ongebruikelijke vergelijking maken tussen organisatiegedrag en het gedrag van chimpansees. Dat is niet nieuw of origineel. Frans de Waal heeft me op dit punt natuurlijk beïnvloed. Hij is de grote denker op dit gebied. Maar ik ben er dol op geraakt. En waarom? Omdat het gedrag verklaart vanuit een biologisch standpunt. Wie zou denken dat ambitie en hierarchisch gedrag in organisaties iets te maken zou kunnen hebben met voortplantingsrituelen? Lees dit fragment uit mijn boek ‘Mannen en/of vrouwen’ en je zal verbaasd staan. (Boek: https://www.bruna.nl/boeken/mannen-en-of-vrouwen-9789492221377)

‘Een middel om voortplantingsmogelijkheden te vergroten is bij bijvoorbeeld mannelijke chimpansees: zo hoog mogelijk in de hiërarchie terechtkomen. Dit geeft de mogelijkheid om te paren en toegang tot andere voordeeltjes. Goede relaties met de leider geven die trouwens ook. Bij chimpansees is de machtsstrijd een steeds terugkerend fenomeen. Voor de goede orde: we zijn genetisch sterk verwant aan de chimpansee. En in mijn werk als trainer en coach zie ik al jaren menselijke gedragingen die sterk verwant zijn aan die van de chimpansees.

Ieder teamlid heeft behoefte om op een bepaalde manier te worden aangestuurd. Maar als 21^eeeuwse organisatie wil je graag dat je mensen zelfstandig en initiatiefrijk zijn en verantwoordelijkheid nemen, en dat ze daar ook op kunnen reflecteren. Om ze op dat level te krijgen, moet je als organisatie aansluiten op hun leiderschapsbehoefte, dat is: de wijze waarop ze aangestuurd willen worden. Van daaruit ontwikkel je ze verder.

Dat vereist van de leidinggevende het vermogen om snel te schakelen, empathie om goede inschattingen te maken van het niveau van een medewerker en deskundigheid op het gebied van diversiteit. Dit laatste om effectief te kunnen zijn bij het verbinden van teamleden met een verschillende genderidentiteit, nationaliteit en culturele of spirituele achtergrond.

Uit meerdere gesprekken is mij gebleken dat mijn laatste boek ‘Goden en goeroes’ door lezers verrassend wordt gevonden. Een aantal van hen heeft niets met spiritualiteit, en dacht dat ik een of ander zweverig boek had geschreven. Maar het boek gaat over leiderschap in bredere zin. Hoe begeleid je teams waarin mensen verschillende spirituele en religieuze achtergronden hebben? Een zeer actueel thema in organisaties, alleen nog niet zo opgemerkt.

Ondertussen heeft het veel invloed op teams, en bestaande teambuildingsprogramma’s doen er erg weinig mee. Ik zelf vind leiderschap echt beter worden, als een manager iets begrijpt van gender- en cultuurverschillen, maar hij kan zich nog verder verbeteren als hij meer weet van spirituele diversiteit. Het maakt hem niet alleen tot een specialist in omgang met inclusie, maar schakelt als leidinggevende ook heel gemakkelijk tussen de verschillende leiderschapsstijlen. Ik noem dit met een splinternieuw woord ‘switchend leiderschap’. 

‘ Slijmen’  gaat vaak subtiel. Zowel je omgeving als degene bij wie je slijmt, hebben het door en het wordt maar zelden gewaardeerd. Dus ontwikkelden mensen ‘het slimme slijmen’, een manier waarmee je succes boekt zonder voor slijmbal te worden uitgemaakt. Velen van ons zijn daar uiterst geraffineerd in. Hetzelfde geldt eigenlijk voor imponeer gedrag. Gedrag waarmee je je omgeving overrompelt. Ook daarbij speelt de relatie met een hiërarchisch hoger geplaatste een rol. Slechte managers (SM’s) maken zowel van subtiel slijmen als van imponeer gedrag gebruik om hun omgeving naar hun hand te zetten. 

Veel organisaties hebben nodeloos veel managementlagen. De managers vormen complete apparaten. 60% van de Nederlandse medewerkers was volgens een onderzoek dat goed bekend staat,  ontevreden over hun leidinggevende. En er verschijnen steeds meer boeken over zelfsturende teams. Zelfsturende teams waren eerder populair in de jaren negentig. Maar de experimenten slaagden niet, omdat er informele pikordes ontstonden in de teams, en er opnieuw een hierarchische structuur ontstond. Nu waren de zwakkeren echter niet beschermd tegen de grillen van hun informele leiders.

‘Laatst werd de borst van een vrouwelijke collega geamputeerd. Belde na drie dagen de leidinggevende om te vragen wanneer ze terug kwam. Hij was vergeten wat ze had.’ Zomaar een uitspraak van een  medewerker uit het boek ‘Voer voor jonge bazen’ dat op 21 november uitkomt. Het boek gaat over wat er echt gebeurt op de werkvloer, en hoe je daarmee het beste om kan gaan.

Dit heerlijke cadeau voor jonge, toekomstige en oudere managers is niet het zoveelste theorieboek over leiderschap. Het vertelt verhalen, en put uit een rijke ervaring. Over managers die denken dat je er mee weg komt, als je  achter je computer blijft zitten. Of die meer bezig zijn met hun carriere dan met hun mensen.  (www.pitchersupport.com)

Het Nieuwsblad van het Noorden noemde hem één van de belangrijkste ‘snorren’ van het noorden. Joop Mulder, directeur van het wereldberoemde theaterfestival Oerol. Iedereen die wel eens op Terschelling is geweest kent het, het theaterfestival dat in de junimaand het eiland in bezit neemt. Maar de roem van het festival beperkt zich niet tot het eiland. Mulder is dan ook net terug uit Brussel voor besprekingen. En hij is bezig een speciale productie uit China te contracteren. Daar was hij in 2001 en zag hij een gezelschap dat hij dolgraag naar Oerol wilde halen. Bert Overbeek wilde weten hoe een HBS’er uit Bolsward uit het niets een festival kon opzetten dat nu tot in New York bekend is. En stelde vast dat ondernemen niet zonder teleurstelling en tegenslagen kan. (Zie ook www.egobert.wordpress.com)