Tag: Leiderschap

Over weerstand bij veranderingen is veel geschreven. Maar Patrick van Veen laat in zijn aardige boek ‘Help, mijn baas is een aap’ een interessante invalshoek zien. Hij komt met het voorbeeld van apen die met een bedreiging worden geconfronteerd. Die bedreiging is een leeuw. Wat doen apen wanneer ze een leeuw zien? Deze vraag is boeiend omdat ze lijkt op de vraag: ‘Wat doen mensen wanneer ze een verandering zien die ze als bedreigend ervaren?’

Je kunt vier stappen onderscheiden.

1. De leeuw, dat wil zeggen: de bedreiging, wordt waargenomen.
2. De apen vormen een coalitie om een vuist te maken tegen dat wat ze bedreigt.
3. Er volgt een strijd tegen de leeuw.
4. Resultaat: er wordt gewonnen of verloren.

Van Veen maakt de parallel met een business unit uit het bedrijfsleven. In zijn parallel verloor die unit het van de bedreiging: de meeste mensen namen of kregen ontslag. De ‘leeuw’ won het van de apen.

Rosa is stafmedewerkster in een grote organisatie. Ze is een intelligente en aantrekkelijke vrouw die vaker dan haar lief is te maken heeft met dubbelzinnige opmerkingen van mannelijke collega’s. ‘Ik zou naar een klachtencommissie kunnen gaan, maar dat doe ik liever niet. Dat blaast de boel nogal op. Bovendien is het allemaal erg subtiel. Het is allemaal net niet over de rand. En ja, ik laat ook te weinig zien van mijn ergernis. En misschien zie ik het wel verkeerd. Dat kan toch?’

De individualisering van samenleving zet verder door, de sociale media leiden tot verdere anachie, het effect van de vergrijzing is nog onduidelijk, de binding van (jonge) leiders binnen bedrijven en overheidsorganisaties wordt steeds minder, etc. Allemaal redenen die vandaag de dag worden gebruikt door bedrijven en overheidsorganisaties om minder ‘effort’ in de leiderschapsontwikkeling, -vorming en -training van hun (jonge) leiders te investeren. “Hi-po’s” krijgen bijv. een budget dat ze zelf mogen besteden zonder dat hier sturing aan gegeven wordt vanuit een leiderschapsvisie van een CEO (of vergelijkbare ‘executive’) en de kernwaarden van de organisatie.

Leiderschapsbijeenkomsten zijn nog steeds een regelmatig terugkerend fenomeen. Leidinggevenden komen bijeen en bespreken dan hun ontwikkelpaden naar leiderschap. En daarin raken ze maar al te vaak volkomen los van hun rol in de alledaagse werkelijkheid (die ze te vaak de ‘alledaagse waan’ noemen). Omdat managers en opleidingsinstituten er zelf ook een beetje moe van worden, zie je regelmatig leuke creatieve initiatieven om leiderschapsontwikkeling in een nieuw jasje te steken. Ze organiseren dan iets ‘unieks’, iets ‘dat nog nooit gedaan is’ of ‘iets dat volkomen anders is’.

In een groot Nederlands bedrijf loopt momenteel een veranderingstraject. De nieuwe manager van het bedrijf, nieuw in zo’n rol, heeft daarbij bedacht dat het handig is om ‘een inspirerend leider’ te zijn. Op veel van de seminars over leiderschap word je geleerd hoe dat moet. Door trainers die even inspirerend willen zijn. Ik hou dat even algemeen, om niemand persoonlijk voor de schenen te schoppen.

We komen zo op de manager van het bedrijf terug, eerst even een uitstapje naar genoemde trainers. Als collega-trainer valt me namelijk op dat die inspirerende trainers vaak zo weinig voeling hebben met ‘de werkvloer’ en daar ook niet in geïnteresseerd zijn. Daar valt het geld niet te halen. Ze ‘richten zich op het middenkader en het hogere management’. Met, uiteraard, een ‘volstrekt unieke visie’, want dat verkoopt lekker. Die unieke visie blijkt bij nadere doorlichting ‘oude wijn in nieuwe zakken’ te zijn.

Hoe word ik een rat? Dat was de titel van een beroemd boek van jaren geleden. En hoewel Joep Schrijvers het boek met een knipoog schreef, is het tijd voor een nieuwe ‘rat’. Namelijk: voor een rat die zich ontdoet van de ratten in zijn bedrijf. Maar hoe doe je dat als medewerker, wanneer je leidinggevende een rat is? Daarover gaat mijn nieuwe boek Slechte chefs werk je weg. (http://www.mijnmanagementboek.nl/site/index.php?r=userwebsite/index&id=bertoverbeek)

In mijn werk als trainer, coach en interim manager heb ik me bijna 25 jaar de ogen uitgekeken. Ik heb veel goeds gezien. Veel goede managers ook. Managers die het resultaat verbeterden door hun mensen goed te informeren, door aandacht voor zowel hen als het bedrijf te hebben. Over hen gaat mijn nieuwe boek dus niet. Het gaat over slechte managers, in mijn boek fijntjes afgekort tot SM.  

Competentieprofielen zijn een soort recepten. Wat ingrediënten zijn voor een maaltijd, zijn competenties voor gedrag. Ze zijn al een poosje enorm populair. Organisaties gebruiken ze bij werving en selectie, bij persoonlijke ontwikkelingsplannen, bij beoordelingen en in training en coaching. Competenties helpen je om gericht naar vereist gedrag te kijken, zeggen de voorstanders. Maar de vraag is natuurlijk: hoe objectief is dat kijken? Daarom is er ook veel kritiek.

Maar kritiek op competenties geven word je niet altijd in dank afgenomen. Het is een heilig huisje geworden. Heel wat organisaties maken er gebruik van. Ze hebben hun personeel er bijvoorbeeld op geselecteerd. Ze baseren er persoonlijke ontwikkelingsplannen op. En beoordelingsgesprekken gebeuren met competentieprofielen in de hand.

Net uit: Bert Overbeek’s nieuwe boek ‘ Slechte chefs werk je weg’. In dit boek met een knipoog ontvouwt de schrijver strategieën voor medewerkers om slechte managers weg te krijgen. Uiteraard ook een zeer nuttig boek voor managers, die gaandeweg weer opgepept worden om hun meerwaarde te versterken. Het doel is organisaties te helpen om het niveau van hun leidinggevenden te verbeteren. Verkrijgbaar via dit adres: http://www.mijnmanagementboek.nl/shop/index.php/slechte-chefs-werk-je-weg-31345-www-mijnmanagementboek-nl.html 

Een aantal jaren geleden schreef Joep Schrijvers ‘Hoe word ik een rat?’ Een boek dat op ironische wijze managers hielp om rattengedrag te vertonen. En dat is gelukt: sommige leidinggevenden zijn echte ratten. Lang niet allemaal, natuurlijk. De meesten niet. Maar je zal het maar treffen dat jij er eentje tegenkomt.

Neem Joran. Een ongelooflijke egotripper die een duidelijk doel voor ogen heeft: de hoogste baas worden in de grote organisatie waar hij werkt. Op het moment dat anderen zich zorgen maken over de crisis, roept hij vanachter de zwaarste triple die je kan drinken, dat hij geen last heeft van een crisis zolang het maar goed met hem gaat. Hij is ‘tenminste eerlijk’, beweert hij. Ik leef voor mezelf, zegt hij regelmatig. Ik ben niet bezig met mijn buren of met Nederland of de wereld. Dat wil ik wel doen maar dan moet het me wat opleveren. Als ik er zelf beter van kan worden, wil ik wel een handje helpen.

‘ Slijmen’  gaat vaak subtiel. Zowel je omgeving als degene bij wie je slijmt, hebben het door en het wordt maar zelden gewaardeerd. Dus ontwikkelden mensen ‘het slimme slijmen’, een manier waarmee je succes boekt zonder voor slijmbal te worden uitgemaakt. Velen van ons zijn daar uiterst geraffineerd in. Hetzelfde geldt eigenlijk voor imponeer gedrag. Gedrag waarmee je je omgeving overrompelt. Ook daarbij speelt de relatie met een hiërarchisch hoger geplaatste een rol. Slechte managers (SM’s) maken zowel van subtiel slijmen als van imponeer gedrag gebruik om hun omgeving naar hun hand te zetten.