Tag: Hardnekkige patronen

En daar is het onderwerp weer. Diversiteit. Het NRC op zaterdag zette de spotlight er maar weer eens op. ‘Voor het eerst in negen jaar is het aantal vrouwelijke bestuurders in het bedrijfsleven gedaald. Maar het aantal vrouwelijke commissarissen stijgt licht.’ In 2015 waren 17 van de 212 bestuurders vrouw. In 2016 zijn het er twee minder. Het is de eerste keer in negen jaar dat er een daling is ingezet. Aan de andere kant neemt het aantal commissarissen toe met 2%. 102 van de 441 commissarissen zijn vrouw.

Hoogleraar Mijntje Luckenrath geeft toe dat de daling van het aantal vrouwelijke bestuurders haar verbaast, want ‘alle maatregelen zijn erop gericht om dit (vrouwen als bestuurder) te laten stijgen’. Hier en daar wordt er ook wel succes geboekt. Bij de Rabobank maakt Wiebe Draaijer zich hard voor 25 tot 30% vrouwen in de top. Twee van de drie bestuurders zijn daar vrouw. ‘Juist mannen moeten vertellen over het nut van vrouwen in de boardroom’ zegt Luckenrath dan ook.

Mogen emoties nou wel of niet op de werkplek? Wat vinden we ervan als een collega of een van je medewerkers plotseling begint te huilen, of je leidinggevende? Of wanneer twee mannen ruzie krijgen in een vergadering en boos uit de vergadering weg lopen na de ander voor rotte vis te hebben uitgemaakt? Hoe gaan we om met collega’s die met deuren smijten wanneer ze het oneens zijn met een besluit?

Een mooi voorbeeld, bijna te mooi om waar te zijn, hoorde ik onlangs vertellen. In een team met alleen maar mannen was iemand overspannen geraakt. Bij de bedrijfspsycholoog kwam de toedracht van de overspannenheid naar voren. De man die overspannen raakte, Leo geheten, was genegeerd door zijn collega’s toen hij eens had moeten huilen omdat er een zwaar voorwerp op zijn voet viel. Zijn collega’s reageerden op het moment enigszins onhandig. keken elkaar aan met een blik van ‘doe iets’, maar daarna begonnen ze al snel tegen hem te zeggen dat dit niet kon. 

Cultuurtrajecten worden vaak veel te moeilijk gemaakt. Dat komt dat men ze te projectmatig ‘aanvliegt’. Eerst zijn er intern gesprekken, er wordt een coalitie gevormd, er wordt wat gegoocheld met de organogrammen en dan wordt het top down geimplementeerd. Eerst de top, dan het hoger management, dan middle managament en tenslotte via de meewerkend voormannen en operationeel leidinggevenden wordt de werkvloer meegenomen.

Hierbij wordt dan ook nog vaak een extern bureau ingehuurd voor veel geld, met soms 3 tot 4 consultants die enige tonnen aan het implementatietraject verdienen. Het hele proces duurt zo lang, dat de top van het bedrijf alweer met een nieuw traject komt tegen de tijd dat het veranderings- of verbeteringstraject wordt ingezet. Het duurt door de projectmatige opzet ook allemaal veel te lang. Een van de verdiensten van de nieuwe start ups en organisatievormen is dat ze dit met voeten treden. Ze moeten wel. Logheid past niet meer in een steeds verder veranderende markt. (Zie onderaan dit artikel voor een workshop over big data, besluitvorming en intuïtie.)

De wereld verandert en hij verandert razendsnel. Door het internet zien bedrijven plotseling van alles gebeuren. Er is een dringende behoefte aan de juiste data. Om de besluitvorming te verbeteren. Gebleken is dat goede data je performance met 25% verbeteren. Het probleem is echter dat de juiste data heel moeilijk zijn te vinden. En als we ze vinden, gaan we er niet goed mee om.

We baseren ons bijvoorbeeld op te oude data of juist op te nieuwe. Ook maken we fouten door teveel aan het oude te willen vasthouden, of aan groupthinking te doen: doordat teamleden hetzelfde zijn, is er te snel consensus. In mijn boek ‘Het Flitsbrein’ noem ik nog 4 van die valkuilen, want het zijn er acht in totaal. (Het Flitsbrein stond in de Managementboek top 10)

Wetenschappers doen graag een beetje denigrerend over niet-wetenschappers. Ze zeggen van niet, maar ze doen het toch. En zij worden daarin gesteund door een samenleving die steeds meer op diploma’s, certificeringen en keurmerken vlast. Heb je het diploma, dan weet je het. Een diploma halen is eerst de middelbare school met goed resultaat doorlopen, dan naar de universiteit je mastertje meepikken en tenslotte misschien zelfs promoveren en dan ben je gecertificeerd meeprater.

De hoge waarde die we toekennen aan wetenschappers zet hen in een unieke positie: zij weten het. Mijn grootouders spraken altijd over geleerde heren, want toen waren het vooral heren. Tegenwoordig luisteren we graag naar eloquente wetenschappers die van alles roepen, niet alleen als ze het over hun vakgebied hebben, maar ook als ze het over grote filosofische vraagstukken hebben. Alsof ze ook daarin deskundig zijn. 

Ole van der Straaten is een voormalig topman wiens carriere in het slop is geraakt. Na een glansrijke carriere bij Unilever werd hij rond het jaar 2000 CEO bij Laurus. Laurus was, voor wie het niet weet, de vermaarde supermarktketen die onder andere de Super de Boer in zijn portfolio had. Van der Straaten sloeg behoorlijk op de tamtam toen hij aantrad. Hij opende met veel zelfvertrouwen de aanval op Albert Heijn. Laurus noemde zijn supermarkten vanaf dat moment allemaal Konmar.

Iedereen binnen Laurus omarmde de ideeen van Van der Straaten, die overigens elke ervaring met supermarkten miste. Slechts een man was kritisch. Ene Koetloe; vakbondsman van een kein bondje. Koetloe werd genegeerd en zelfs door vakbondscollega’s uitgelachen. Die van der Straaten had een geweldig CV en wist immers echt wel wat hij deed. (Artikel stond onlangs op managementsite.nl

Over weerstand bij veranderingen is veel geschreven. Maar Patrick van Veen laat in zijn aardige boek ‘Help, mijn baas is een aap’ een interessante invalshoek zien. Hij komt met het voorbeeld van apen die met een bedreiging worden geconfronteerd. Die bedreiging is een leeuw. Wat doen apen wanneer ze een leeuw zien? Deze vraag is boeiend omdat ze lijkt op de vraag: ‘Wat doen mensen wanneer ze een verandering zien die ze als bedreigend ervaren?’

Je kunt vier stappen onderscheiden.

1. De leeuw, dat wil zeggen: de bedreiging, wordt waargenomen.
2. De apen vormen een coalitie om een vuist te maken tegen dat wat ze bedreigt.
3. Er volgt een strijd tegen de leeuw.
4. Resultaat: er wordt gewonnen of verloren.

Van Veen maakt de parallel met een business unit uit het bedrijfsleven. In zijn parallel verloor die unit het van de bedreiging: de meeste mensen namen of kregen ontslag. De ‘leeuw’ won het van de apen.

Competentieprofielen zijn een soort recepten. Wat ingrediënten zijn voor een maaltijd, zijn competenties voor gedrag. Ze zijn al een poosje enorm populair. Organisaties gebruiken ze bij werving en selectie, bij persoonlijke ontwikkelingsplannen, bij beoordelingen en in training en coaching. Competenties helpen je om gericht naar vereist gedrag te kijken, zeggen de voorstanders. Maar de vraag is natuurlijk: hoe objectief is dat kijken? Daarom is er ook veel kritiek.

Maar kritiek op competenties geven word je niet altijd in dank afgenomen. Het is een heilig huisje geworden. Heel wat organisaties maken er gebruik van. Ze hebben hun personeel er bijvoorbeeld op geselecteerd. Ze baseren er persoonlijke ontwikkelingsplannen op. En beoordelingsgesprekken gebeuren met competentieprofielen in de hand.

Neem Joran. Een ongelooflijke egotripper die een duidelijk doel voor ogen heeft: de hoogste baas worden in de grote organisatie waar hij werkt. Op het moment dat anderen zich zorgen maken over de crisis, roept hij vanachter de zwaarste triple die je kan drinken, dat hij geen last heeft van een crisis zolang het maar goed met hem gaat. Hij is ‘tenminste eerlijk’, beweert hij. Ik leef voor mezelf, zegt hij regelmatig. Ik ben niet bezig met mijn buren of met Nederland of de wereld. Dat wil ik wel doen maar dan moet het me wat opleveren. Als ik er zelf beter van kan worden, wil ik wel een handje helpen.

Een verhaal vertelt vaak meer dan 1000 modellen. Werken via stappenmodellen heeft een zekere schoonheid. Maar een verhaal leert je vaak meer.  Zoals het onderstaande verhaal over Winsum, een HRM-manager. Het verhaal komt uit de praktijk. Het verwoordt de moeite die een personeelschef (oud maar lekker woord) heeft met zijn positie. De organisatie vindt HRM maar een betweterig clubje, terwijl de HRM’ers zelf in de veronderstelling zijn dat dit komt doordat de organisatie iets niet ‘ziet’ of ‘doet’ wat ze wel zou moeten doen. Waar het toe kan leiden, lees je in onderstaand verhaal.