America first. Dat lijkt me Trump’s belangrijkste boodschap. Hij gaat als business man de Amerikaanse economie voor alles stellen. En wil het land beschermen tegen criminaliteit en grote stromen migranten. Hij veronderstelt in zijn speeches dat Amerika verzwakt is door beleidsbepalers, die het land hebben laten afbrokkelen waardoor het veel van zijn kracht verloren is.
Oorzaken? Bedrijven die hun fabrieken buiten Amerika bouwen, om minder belasting te betalen, maar die ondertussen Amerika wel als afzetmarkt gebruiken. Nodeloze kapitaalverspilling door zinloze en eindeloze oorlogen in Afghanistan en Irak. Amerikaanse bedrijven die hun productie in China en andere goedkope landen laten doen, waardoor de werkeloosheid in Amerika toeneemt. De middenklasse heeft het gevoeld daar.
En dan is er nog het gedoe met Europa. Trump laat een beetje doorschemeren waar het heen gaat. De NATO-landen betalen in Europa minder dan de Verenigde Staten. En er is een ‘geheime handelsoorlog’ tussen Europa en de VS gaande. TTIP, Dieselgate, de sancties tegen Rusland en de boetes voor Volkswagen en de Deutsche Bank zijn punten van spanning tussen Amerika en Europa.
De Amerikanen zijn dat gedoe met Europa aan het aanpakken. Op het moment dat Trump de politiek voortzet om meer geld te peuren uit de relatie met Europa, dan zal de toch al onsamenhangende Europese Unie moeten buigen. Om niet klem te komen zitten tussen een Russisch-Amerikaans pact. Natuurlijk zal de businessman Trump er alles aan doen om financieel zo groot mogelijk profijt te trekken uit de situatie.
De muur die hij wil bouwen tussen Mexico en de USA heeft ook een economische achtergrond. Alles in Trumps brein heeft een economisch-financiele achtergrond, trouwens. Oorlogvoering, criminaliteit en illegale arbeid zuigt geld weg, dus komt hij met radicale plannen om daar iets aan te doen. Dat bedoelt hij als hij zegt dat hij de macht terug gaat geven aan het volk.
Ook daar zien we de business man aan het werk. Hij weet als geen ander dat hij de mensen nodig heeft om iets op te bouwen. In zijn bedrijf zijn dat zijn medewerkers. Nu is dat de Amerikaanse bevolking. Het basisprincipe is simpel: om geld te verdienen moet het volk gemotiveerd aan het werk. En de politieke bedreigingen zijn in feite gewoon concurrenten. En Trump behoort tot het slag zakenmensen dat concurrenten elimineert. Hij sluit pacten, niet om anderen buiten te sluiten, maar om er met zijn land beter van te worden. Als een land zijn doelen in de weg staat, zet hij die buitenspel.
Hij noemt zichzelf een pragmaticus. Dat woord ligt altijd dicht bij opportunist. Maar ik herhaal: Trump is een business man. De USA is vanaf gisteren zijn bedrijf. De wereld bestaat uit handelspartners die goed zijn voor zijn bedrijf, of niet goed. Dat zijn concurrenten en die worden per situatie als zodanig behandeld. Als de Europese Unie mee buigt, dan zal het ze goed gaan. Doen ze dat niet, dan zullen ze dat in hun portemonnaie en op het gebied van veiligheid onmiddellijk ervaren.
America first klinkt nationalistisch en is in Europa ook al zo neergezet. Niet door de geringste, trouwens. De Duitse vicebondskanselier vergeleek zijn toespraak met die van nazi’s in de jaren 20 van de vorige eeuw. Ik vind dat niet handig. En ik vind het ook overdreven. Veel meer dan met nazi Duitsland zou ik de toespraak willen vergelijken met een bijbels beeld. Trump wil van de USA weer een land maken dat door de rest van de wereld een voorbeeld is. Een beetje naar het bijbels voorbeeld van Israel, dat in het Messiaanse Rijk de wereld tot voorbeeld zal zijn.
Trump verwees naar God. God zal de USA beschermen, zei hij. Dat doen wereldleiders graag. God erbij halen. Maar hier staat de uitspraak nog in een ander licht. De verplettering van moslimterroristen. Door God te verbinden met de USA plaats je iets tegenover Allah en de islam. We moeten dit laatste punt niet onderschatten. Het zal me niet verwonderen als Trump diep in zijn hart gelooft dat hij door God gezonden is en dat zijn plannen ook van hem afkomstig zijn.
Hoe het ook moge zijn, Trump moet vooral bekeken worden vanuit zijn economische opvattingen. Is hij een nationalist? Hij gebruikt wel die taal. Maar ik geloof niet dat hij actief bezig is met de prediking van nationalisme. Hij betrekt wel degelijk de wereld in zijn verhaal. Nee, het gaat niet om een nationalistische ideologie. Het gaat erom de wereld om te vormen naar Trump’s economische ideeen.
America first.
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Verder ben ik het niet eens met de stelling als zodanig. Een goed leider is ook rationeel en een moreel voorbeeld. Op die punten laat Trump het afweten. De muur bij de Mexicaanse grens is symboolpolitiek en peperduur. Het creëren van banen in ouderwetse sectoren in plaats van technologie en innovatieve bedrijven, levert maar eventjes voordeel op. Zijn opvattingen over abortus, vluchtelingen en minderheden boezemen vrees in.