Het is me het zomertje wel. 47,2 graden in Catania op Sicilië, overstromingen door regen in Italië en honderden bosbranden in Griekenland. In Zuid-Europa kan je van de hitte de ene voet niet voor de andere zetten. Onder wetenschappers bestaat overeenstemming over de menselijke inbreng bij de klimaatveranderingen. Die is er.
Van mijn jeugd, die vooral plaatsvond in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, herinner ik me veel. Er werd al wel gesproken over luchtverontreiniging, onder meer door de enorme luchtverontreiniging in Londen en Rotterdam. Er was een rapport van Rome verschenen, dat zich zorgen maakte over het milieu en er waren wat linkse ‘terug-naar-de-natuur’ -partijen die zich er druk over maakten en dat was het wel zo’n beetje.
Pas aan het einde van de jaren tachtig werd de berichtgeving alarmerender. De onderwerpen? Het gat in de ozonlaag en zure regen. De bossen stierven, hoorde je. En we hadden echt wel door dat er menselijke inbreng was. Met name in rechts-ondernemende kringen was er echter relativering en ontkenning van die menselijke inbreng.
Het was gewoon de natuur, zeiden ze daar. Er waren altijd al klimaatveranderingen geweest. Mensen hadden altijd oplossingen gevonden voor problemen, dus aan die zure regen zouden we ook wel iets kunnen doen. Toch werd een groot deel van de bevolking wakker.
Ik werkte in het pre-callcenter-tijdperk, rond 1990, bij de klantenservice van de NS en had per dag zo’n 15-20 brieven van ontevreden reizigers te beantwoorden. Het aantal klachten nam snel toe. Hoe dat kwam? Er was in korte tijd een enorme toevloed van treinreizigers ontstaan vanwege de milieuwaarschuwingen. Toen stonden mensen daar nog voor open, ondanks de relativerende opmerkingen uit de rechterhoek, die zich weinig aantrok van de milieu-waarschuwingen.
De NS moest daarvoor snel zijn materieelperk uitbreiden, maar voordat een nieuw treinstel op het spoorwegnet reed, waren en maanden, zo niet jaren, verstreken. Waardoor de trein te vol werden en als gevolg daarvan mensen geen zin meer hadden om per trein te reizen. Ze voelden zich ‘haringen in een ton’. Mensen wilden niet alleen van A naar B; ze wilden comfortabel van A naar B. Ze wilden wel een offer brengen om de zure regen terug te dringen, zo lang het maar een comfortabel offer was.
Hierna werd milieubewustzijn gezien als een ‘links’ item; pas veel later (zelfs na de paarse regeringen) ging ook gematigd rechts meedoen. Sommige kabinetten van Rutte namen het milieu mee in hun plannen, maar de harde afspraken van de internationale klimaattoppen werden bij lange na niet gehaald. En eigenlijk gold dit voor de hele wereld.
Waarop nieuwe generaties, onder meer bij monde van Gretha Thunberg, feller werden in hun toon. Ze verweten en verwijten de vorige generatie hen ‘verraden’ te hebben. Ik zie dat als een historische vergissing. Ook eerdere generaties hebben zich in woord en daad verzet tegen de lakse houding van regeringen. Maar net als in de generatie Thunberg was het maar een deel van die generatie die zich er hard voor maakte. Cijfers die dit bevestigen vind je bij het CBS (https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/48/45-procent-jongeren-vindt-milieuvervuiling-een-probleem)/
Het is geen generatieprobleem. Er is door een groot deel van mijn generatie volop gedemonstreerd tegen kerncentrales en kernwapens. Met evenveel woede als Greta Thunberg. Al heel lang is er Greenpeace. Er is gevochten tegen dierenmishandeling in de bio-industrie. Maar met name organisaties en overheden bleven volharden in het concurrerende marktmechanisme, dat de onzorgvuldigheid in productieprocessen in stand hield. Daar kon de gewone burger weinig aan doen.
Wat mensen zich moeten realiseren, is dat ze een vergissing maken als ze zeggen dat ze ‘verraden’ zijn door een eerdere generatie. Ik zeg dat niet over de generaties voor mij, die veel van wat we nu weten niet wisten. Het milieubewustijn is een relatief nieuwe thematiek. Er is de laatste decennia ineens een heleboel meer inzicht gekomen in de klimaatproblematiek.
De wereld is echt flink anders geworden in mijn leven. Ik ben nu 63, maar toen ik 6 was (in 1965) reden er 1 miljoen auto’s in ons land op een bevolking van 12,21 miljoen. Je speelde op straat. In 2019 waren dat 8,5 miljoen auto’s op een bevolking van 17,08 miljoen. Wat het vliegen betreft: ook daar een enorme groei. In 1965 vlogen 2,4 miljoen mensen vanaf Schiphol; in 2015 52 miljoen. Dat is meer dan 20x zoveel! Het land zelf heeft 5 miljoen inwoners meer dan in 1965.
Alleen al de transport-uitstoot is dus sinds mijn jeugd enorm toegenomen. En dan te bedenken dat transport niet eens de grootste broeikas-uitstoter is. De energiewereld en de industrie lopen voorop in Europa. Fossiele brandstoffen, raffinaderijen, de textiel- en papier-industrie en de landbouw bijvoorbeeld.
En nu kom ik tot een kern. Het zijn bedrijven die het probleem in stand houden. Overheden doen er te weinig aan. Economische belangen spelen daarbij een rol. Maar ook het feit dat een groot deel van de samenleving zich niet druk maakt om de milieuproblemen. Niet echt. Het CBS zei in 2019 dat slechts 45% van de jongeren zich hierover zorgen maakt. Dat verschilt dus niet van oudere generaties.
55% haalt zijn schouders op. Ik zie het dagelijks in mijn dorp. Veel mensen van de generatie Thunberg winkelen online, willen een autootje, kopen graag nieuwe kleren, consumeren niet-biologische landbouwproducten, trekken zich weinig aan van plastic verpakkingen (Albert Heijn) en denken weinig na over afval. Zeker, een groot deel doet dat wel, maar net als in de generaties voor hen is het niet per sé een meerderheid.
Het is ook niet makkelijk voor ons brein. Het heeft veel korte termijn behoeftes, en ziet niet direct de lange termijn problemen. Vooral als de verbanden wat moeilijker te zien zijn, haakt een deel van ons gewoon af. Ons brein wil een leuk, pakkend, emotioneel verhaal; en het moet niet al te moeilijk.
Veel mensen zijn korte termijn denkers. Als iets niet direct voel- of zichtbaar is, als verkeerd gedrag niet direct bestraft wordt, hebben velen van ons de neiging om hun schouders erover op te halen, zeker als we jonger zijn. Zonnestraling gevaarlijk? Hoezo? Daar zie ik niets van. Het zal wel. Alcohol slecht voor je? Geen last van vandaag. Morgen? Dat zien we dan wel weer. En als we dan ‘morgen’ ineens een ernstige ziekte hebben, dan zijn ineens verdrietig en vol bezinning.
Bedrijven doen er te weinig aan, zeker. Overheden ook. Maar die bedrijven overleven vooral door ons gedrag. Wat wij niet kopen wordt niet aangeboden. Ik ga nog even terug naar 1965. Niet iedereen had toen een douche. Op snelwegen stonden vrijwel geen files, want lang niet iedereen had een auto. Er werd veel meer gebruik gemaakt van het OV. Mensen mopperden net als nu op vertragingen, maar ze accepteerden ze.
Niet iedereen vond dat hij of zij het recht had op een vliegvakantie naar het zuiden in de zomer. Ik herinner mij kampeervakanties in Luxemburg en dat was al best ver weg. Mensen deden hun boodschappen vaak lopend of op de fiets. Er was geen eeuwig streamend Netflix. Televisie overdag had je zelden. We spraken met veel bewondering over Amerika, waar dat al wel zo was.
Was vroeger alles beter? Nee. Binnen de randvoorwaarden van die tijd gedroegen de generaties zich zoals wij ons binnen de grenzen van onze tijd gedragen. Dus laten we ophouden met dat generatie X, Y, Z-gedoe. Alsof mensen alleen maar door hun generatie bepaald worden.
Zeker, het maakt uit of je 70 bent of 20. Maar mensen blijven mensen. Mijn generatie heeft te maken gehad met een groeiend inzicht in klimaatverandering. Nu gaat het erom na te denken over oplossingen. Oplossingen met een realistisch karakter, dat wel. Roepen dat we op nul moeten gaan zitten qua uitstoot in 2025, of je verraden bent door een oudere generatie is stoer, maar daarmee ben je er niet.
Met woorden kan iedereen een held zijn. Maar het zit dieper: ons gedrag en dat van mensen in de politiek en organisaties. En dan vooral de mentaliteit van ‘na mij de zondvloed’, dat moet anders. En voor je het nog niet wist: een mentaliteit verander je niet door anderen in staat van beschuldiging te stellen. Al schud je de boel wel lekker wakker. En ook dat is nodig.
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Dat is de crux.
1. Het is niet waar.
2. Wetenschap is geen democratie.
Wie verder kijkt, bijv, naar Clintel, komt tot de conclusie dat kosmische krachten veel belangrijker zijn voor de temperatuurontwikkelingen op aarde dan de menselijke invloed.
En dat Gretha dus ongelijk heeft. En dat er helemaal geen consensus is onder wetenschappers. Wel de overgrote meerderheid "vindt dat". Maar daarmee is het nog niet "waar".
Dat wil overigens niet zeggen, dat het niet heel verstandig is om morgen accijns en BTW op kerosine en vliegen in te voeren! Al is het maar om het oneerlijke concurrentie voordeel van vliegen t.o.v. de trein weg te nemen.
Volgens mij wordt het tijd je toch eens te verdiepen in wetenschapsfilosofie. In de wetenschap werkt het namelijk zo dat je een hypothese opstelt als je denkt een oorzaak voor een fenomeen te hebben. Vervolgens je te proberen die hypothese te ontkrachten. Als dat niet lukt dan mag je aannemen dat er veel waarheid schuilt in je hypothese. Gaten schieten mag, nee moet zelfs, maar verwacht dan wel een weerwoord. Op een gegeven moment is er een bouwwerk van hypotheses waar moeilijk gaten in te schieten valt. Wil je dat toch dan zijn de eisen aan je schietkracht terecht zeer hoog. Alle weerleggingen van de theorie dat de mens de oorzaak is van klimaatverandering hebben klimaatwetenschappers ook weer afdoende weerlegt. Vandaar dat de overgrote meerderheid achter deze theorie staat en dat we dat als 'waar' mogen beschouwen. In de natuurkunde zijn oude theoriën vaak nog steeds bruikbaar ook al zijn ze niet helaam 'waar' gebleken. De valwetten van Newton zijn nog steeds bruikbaar, ondanks dat Einstein heeft aangetoond dat ze niet kloppen.
Het kan natuurlijk zijn dat die het allemaal verkeerd zien en dat we binnenkort een paradigmashift krijgen, maar daarvoor zijn mij geen aanwijzingen bekend.
Tot die tijd lijkt het mij het verstandigst ervan uit te gaan dat het aan de mens ligt. Dat heeft als bijkomend voordeel dat de mens er ook wat aan kan doen.
clintel? Doe eens onderzoek waar die club door gesponsord wordt en welke drop-outs daar hun inbreng doen.
Jij bent een schaap om hun berichten wel te geloven en de strotvloed aan wetenschappelijke peerreviewt informatie ongelezen aan de kant te schuiven.
Clintel is een Nederlandse stichting die zich bezighoudt met het ontkrachten van de consensus over klimaatverandering. De stichting werd in 2019 opgericht door Guus Berkhout, een emeritus hoogleraar geofysica aan de Universiteit Utrecht, en Marcel Crok, een journalist die zich specialiseert in klimaatverandering.
Clintel wordt gefinancierd door particuliere donateurs en door bedrijven die belangen hebben bij de fossiele brandstofindustrie. De stichting heeft geen openbare financiële verantwoording afgelegd.
Clintel heeft een aantal publicaties uitgebracht waarin het de consensus over klimaatverandering in twijfel trekt. De stichting heeft ook een aantal lezingen en workshops georganiseerd om haar boodschap te verspreiden.
De stichting wordt door veel wetenschappers en klimaatexperts bekritiseerd. Zij beschuldigen Clintel van het verspreiden van desinformatie en van het beïnvloeden van het publieke debat over klimaatverandering.
Clintel is een controversiële stichting die een belangrijke rol speelt in de discussie over klimaatverandering.
Clintel heeft geen openbare financiële verantwoording afgelegd, dus het is niet bekend welke organisaties de stichting financieren. Wel is bekend dat Clintel een aantal particuliere donateurs heeft, waaronder enkele bekende klimaatsceptici.
In een artikel van KRO-NCRV wordt gespeculeerd dat Clintel ook wordt gefinancierd door bedrijven die belangen hebben bij de fossiele brandstofindustrie. Het artikel verwijst naar een aantal ontmoetingen tussen Clintel-medewerkers en vertegenwoordigers van deze bedrijven.
De beweringen dat Clintel wordt gefinancierd door de fossiele brandstofindustrie worden door Clintel zelf ontkend. De stichting zegt dat haar financiering afkomstig is van particuliere donateurs en van fondsen die zich inzetten voor vrijheid van meningsuiting.
Clintel is een Wappie club. Bewijs maar dat het anders is.