Zelfsturende teams? Een vergelijk met de biologie van Richard Dawkins!

Onlangs vroeg Fred, een opdrachtgever, mij om eens rond te kijken in zijn organisatie. Hij wilde weten op welke plekken hij zelfsturende teams kon beginnen. Hij was geïnteresseerd in biologie en had daar iets gelezen over organische processen. Dat had hem geboeid. Hij wist dat ik veel las en me voor veel dingen interesseerde. En op advies van managementdenker Semmler niet alleen managementboeken maar ook ander werk.

-Zelfsturende teams. Toe maar. Ik dacht dat we dat nu wel gehad hadden, wierp ik tegen.

-Hoezo gehad? Ik hoor er iedereen weer over.

-In de jaren negentig zijn ze er mee opgehouden. Je zag een informele pikorde ontstaan, waarin de mensen met de grootste mond de dienst uitmaakten. Bovendien was er helemaal geen coördinatie met andere teams. Er was geen overall panorama. Geen helicopter view.

-Dat lijkt me te ondervangen, toch? Je zorgt gewoon voor een coördinerend team, dat de samenhang bewaakt.

-Ja, maar die informele pikordes, daar zijn mensen toch wel wantrouwend van geworden. Voorstanders doen daar vrij bagatelliserend over, maar het heeft hier en daar toch wel tot pesterijen geleid en andere misstanden.

-Daarom moeten we ook selectief zijn. Waar kunnen wel en waar kunnen geen zelfsturende teams? En dat moet jij gaan bekijken.

-Slim. En eerlijk gezegd voel ik er wel voor. Het heeft mij altijd geboeid om te weten of het kan. Managers denken altijd dat ze processen onder controle moeten houden. Dat is natuurlijk maar de vraag.

Ik dacht even na.

-In The greatest show on earth van Richard Dawkins…ken je dat?

-Nee.

-Oh, die moet je lezen. Er is een Nederlandse vertaling van. Het grootste spektakel op aarde, of zo. Hij vertelt prachtige dingen over de natuur, die ook voor managers boeiend kunnen zijn. Dit vanwege hun overeenkomsten met organisaties.

-Geef eens een voorbeeld.

-Eén van de meest interessante parallellen met managementdiscussies is een verhaal dat hij vertelt over zelforganisatie. Interessant omdat het je aan het denken zet over zelfsturende teams.

-Zelforganisatie?

-Ja. Veel mensen denken dat de natuur vanuit een blauwdruk werkt. Volgens Dawkins is dat niet zo.

-Graag nog een voorbeeld.

-Okay. Hij beschrijft de groei van een foetus. Als die in de moederbuik groeit lijkt dat volgens een bepaald patroon te gaan. Alsof er iets in de foetus is dat de boel coördineert. Dat de boel programmeert. Van ‘dan en dan de buikzenuwen, en dan weer de buikhuid’.  Dawkins denkt dat er niet zoiets bestaat als een coördinator. Het spul groeit uit zichzelf en vanzelf naar elkaar toe.

-Dus niet volgens een patroon.

-Nou, er ontstaat wel iets als een patroon. Maar dat is gewoon een logisch gevolg van de dingen die achtereenvolgens ontstaan. Aantrekkingskracht, magnetische processen, doen de rest. Buikzenuwen groeien gewoon naar de buikhuid toe. Door aantrekkingskracht. Het organiseert zichzelf. Er is geen blauwdruk.

-Interessant.

-Vooral als je het vergelijkt met jouw zelfsturende teams. Moeten managers wel volgens een blauwdruk werken? Of kunnen we van de natuur leren, dat we de boel eens zijn eigen gang moeten laten gaan? Je kunt mensen een taak meegeven, en je dan totaal niet bemoeien met het proces, en alleen ingrijpen wanneer het echt verkeerd gaat.

-Dat is waar ik heen wil. Dat vind ik mooi.

-De manager als een soort chirurg wanneer het mis gaat.

-Bijna te mooi om waar te zijn.

-Ja, en dat is nou juist de vraag. Is het niet veel te mooi om waar te zijn, dat alles zich volgens onze planningen zou gedragen? Daar heb ik ook bedenkingen bij, en ook veel in mis zien gaan.

-Ja, zei Fred, en misschien verstoren we de natuurlijke en constructieve processen in onze organisaties wel met al dat blauwdrukdenken. Dus ga jij maar lekker op onderzoek uit. Ik hoor graag van je.

Ik maakte nog een grap. Dat de managers straks misschien helemaal overbodig zouden worden en Fred gaf toe dat hij daar eigenlijk naar streefde. Hij was nogal lui van nature. Vandaar.

Bert Overbeek geeft in company workshops over ‘het brein en veranderen’. Informatie via pitcher.support@hetnet.com Op 18 oktober geeft Bert Overbeek samen met multi-theatertalent Aubrey Snell een workshop ‘Slaapverwekkend presenteren is te leren’ http://www.jongebazen.nl/lifestyle-kunst/slaapverwekkend-presenteren-de-workshop ; uiteraard niet om slaapverwekkend te leren presenteren. Informatie via hetzelfde mailadres als hierboven