Bill Bryson: via Shakespeare naar het universum

De naam Bill Bryson zegt nog niet iedere Nederlander iets. De schrijver heeft echter een respectabele hoeveelheid boeken op zijn naam staan, en is in het Engelse taalgebied a true giant. (www.bertblog.nl)In ons land sijpelt hij bij de verschijning van zijn boeken altijd wel een paar kranten binnen, maar in een cultuur die zo vol boeken is dat men ze op de belt niet meer kwijt kan, valt het grote niet meer van het kleingeestige te onderscheiden.

Bryson is een grote. Zijn ‘Kleine geschiedenis van bijna alles’ is daarvan een goed voorbeeld. Voor wie ooit een goed beeld wil krijgen van het ontstaan van de wereld, het universum en de wetenschap die dat onderwerp bestudeert, is dit boek een must. Boeiend en anekdotisch word je door een horde feiten en wetenswaardigheden geleid. Nergens wordt het vervelend, want de nieuwsgierige Bryson verstaat de kunst om complexe zaken in een begrijpelijke taal om te zetten. En daarbij wordt de humor niet vergeten.

Onlangs verscheen een ‘Hele kleine geschiedenis van bijna alles’. Voor jongeren, zou je kunnen zeggen, vanaf een jaar of tien. Het is een bewerking van bovengenoemde voorganger met bijna dezelfde titel. Grappig, goed leesbaar. En in dezelfde vrolijke vormgeving als het Engelstalige origineel.

Het oeuvre van de schrijver omvat verder ondermeer een (alweer komisch en goed leesbaar) boek over Shakespeare, een moeilijk verkrijgbaar werk over een reis door Afrika en een geweldige reisgids voor Australië, ‘Downunder’, in het Nederlands ‘Tegenvoeters’.

Ik las het boek onlangs tijdens mijn reis langs de zuidoostkust van Australië. Het boek had hetzelfde receptuur als het andere werk van Bryson: het stapelt wetenswaardigheid op wetenswaardigheid, je kennis krijgt een enorme boost en ondertussen rollen je de tranen over de wangen.

Dat komt door Bryson’s zelfspot. Bryson is niet bang voor minder florissante beschrijvingen van zichzelf. Voor zijn neuroses en angsten maakt de schrijver graag ruim baan. Het boek over Australië staat vol met beschrijvingen van de gruwelijkste dieren ter wereld, want die komen ginds nu eenmaal voor. Hij weidt graag uit over slangen, spinnen, dodelijke kwallen en haaien en niet te vergeten moorddadige krokodillen. Je krijgt de indruk dat je geen veilige stap kunt zetten in de wereld van de Aussies.

Het enige dier dat hij echter ziet gedurende maanden downunder is een stekelvarkentje. Die ervaring heb ik ook. Je moet oppassen in Australië, je kunt het risico nu eenmaal niet nemen, maar al die dodelijke dieren houden zich zorgvuldig verborgen en zijn totaal niet geïnteresseerd in de mens.

Een zeer schrijnend voorbeeld hiervan schetst de schrijver, vol ironie. Een haai die eigenlijk geen mensen lust, maar soms uit een soort van vraatzucht af en toe een onbekend hapje uit de zee neemt, het een beetje dommig proeft en dan soms weer uitspuugt. Je zal hem maar tegenkomen!

Het is maar één voorbeeld uit een oceaan vol anekdotes. Of het nu over Shakespeare gaat, over het universum, over de uniciteit van fossiele mensenbeenderen of over de miljoenen wilde ezels, die door Australië zwerven omdat idioten dachten dat ze ze moesten invoeren; Bryson weet overal iets boeiends, iets humoristisch van te maken. De man is begiftigd met een geweldig schrijftalent, en als je een aantal vrolijke leerzame uren wilt hebben, dan moet je gewoon een boek van hem lezen.

Het maakt niet uit welk boek.