Rubriek: Hardnekkige patronen

Daniela Rus is de vrouwelijke directeur van CSAIL. Dit is een lab voor computerwetenschappen, robots en kunstmatige intelligentie. Ze geeft leiding aan 120 mensen die verspreid over de wereld allerlei belangrijke organisaties helpen. Voorheen was ze ondermeer hoogleraar computerwetenschappen. Ze werkt nu mee aan projecten voor zelfsturende boten en auto’s. Ze heeft veel kennis van wat er op dit ogenblik gebeurt op het gebied van computers en robots. En ook zij heeft een visie op de veranderingen die de techniek zullen brengen.

Rus is een optimist. Robots en toekomstige computers zullen ons gaan helpen om taken die we niet leuk vinden te automatiseren. Ze zullen ons werk niet vervangen, maar slechts delen van ons werk. De angst dat ons werk zal verdwijnen vindt ze dan ook te somber. Er zullen nieuwe banen ontstaan. En de onder andere door Elon Musk geschetste apocalyptische scenario’s vindt ze irreeel.  Die willen ons laten geloven dat de digitale revolutie het einde van de mensheid betekent. Robots zouden de macht van de mensen overnemen; een moment van ‘singularity’.

In de intrigerende film Shadows and fog van Woody Allen zien wij een iemand vastlopen in zijn patronen. De persoon in kwestie, Kleinmann (gespeeld door Allen zelf) wordt op de huid gezeten door allerlei onduidelijke verplichtingen, waaraan hij eigenlijk niet kan voldoen, en dat maakt hem bang. Hij is kantoorklerk, maar door de aanwezigheid van een bedreiging (een moordenaar) in zijn buurt, worden er ineens allerlei eisen aan hem gesteld die hij niet waar kan maken.

De wereld van zijn veiligheden wordt ineens een angstaanjagende beklemming. Dit is een symboliek die veel mensen herkennen, die te maken hebben gehad met leidinggevenden en organisaties die van hen af willen; dit ondanks het feit dat ze hard werken. Wie zo naar Shadows and fog kijkt, zal veel hebben aan deze film uit 1991. Ditzelfde geldt voor millennials die burn out verschijnselen ervaren in dit tijdperk van strangling information stress. Ook van hen worden dingen gevraagd die ze niet waar denken te kunnen maken. Gevolg? Diepe twijfel aan zichzelf. En het gevoel niet mee te kunnen. Ondanks cum laude masters en bachelors.

1. Hij is er weer. De haringtest van het Algemeen Dagblad. De 37^e alweer. Aad Taal en John Oosterhuis gaan Nederland door om cijfers te geven voor de haring van onze visboeren. AD-journalist Paul Hovius schrijft de resultaten op. Volgens hem is de test eerlijk en onpartijdig. Dat vindt het grootste gedeelte van de haringverkopers echter niet. Er is dan ook veel kritiek op de haringtest. We schreven er vorig jaar al een artikel over dat we nog een keer publiceren. Want ook in 2017 schijnt de top 10 haring vooral uit de regio van het AD te komen. En te worden verkocht door de vrienden van Aad Taal, de AD keurmeester.

Drie jaar geleden verweerde Hovius zich tegen die kritiek in een column met de titel ‘Het serpent van het AD spreekt’. Hij pareert die door te zeggen dat hij zich ‘tegen dergelijke vuilspuiterij’ niet hoeft te verdedigen. Hij presenteert zich tussen de regels door als iemand  die niet geliefd is omdat de haringtest in zijn krant ‘de waarheid’ vertelt en die is nu eenmaal voor een aantal visboeren ‘ongemakkelijk’.

Je vraagt je wel eens af waarom besluitvorming in bepaalde organisaties zo traag en stroperig is. Ik ben er eens op gaan letten wat belemmerend werkt. Een van de belangrijkste dingen die besluitvorming vertraagt is politieke gevoeligheid. Maar wat is dat dan? Politieke gevoeligheid is vooral: rekening houden met het feit dat overleg- en samenwerkingspartners geïrriteerd kunnen raken als jij als enige het besluit neemt.

Sterke organisaties onderscheiden zich door een open organisatiecultuur waar problemen en dilemma’s bespreekbaar zijn zonder dat *werknemers daarop afgerekend worden. Fouten maken mag. Sterker nog, door fouten en blunders openlijk te bespreken leert de organisatie is de gedachte.

Toch is in veel organisaties een gebrek aan integriteit schering en inslag. Bonnetjesaffaires, afspraak is geen afspraak, informatie bewust lekken of achter houden en zaken achter de schermen weer gladstrijken. Want het ergste dat er kan gebeuren is wanneer ‘het’ bekend wordt. Dat de organisatie of de persoon in kwestie averij oploopt en ‘het’ in de media komt.

Visie en missie. Twee woorden die je vaak hoort noemen in organisaties. En dan vaak in kritische zin. Ze ontbreken, volgens de lagen onder de top. En wat blijkt? Op de site van de organisatie staat de visie en missie gewoon beschreven. Maar kennelijk is het niet in de organisatie doorgedrongen. Iemand heeft ze niet goed overgebracht. Of iemand heeft niet goed geluisterd. Of allebei.

Wat als je met een collega totaal niet door de deur kan? Dat je de allergie voor die persoon uit je poriën voelt ademen, en alleen al bij zijn binnenkomst een gevoel van aversie hebt, terwijl je dat verder nooit hebt en alleen bij die persoon? En stel dat hij ook nog gewaardeerd wordt door andere collega’s, die schijnbaar van alles kunnen vinden in die persoon wat leuk is. Wat doe je dan?

Hoe optimaliseer je de samenwerking tussen oud en jong? Een prangende vraag, merk ik in organisaties. Jongeren vinden ouderen vaak maar traag, en een beetje opscheppen met hun ervaring. Ouderen vinden dat jongeren juist te snel willen, door ambitie zijn ze meer met zichzelf dan met de organisatie bezig en ze hebben niet altijd het juiste gevoel voor kwaliteit. En zo blijven we de generaties x, y en z maar als tegenstellingen zien.

Er wordt gemopperd op de smartphones en sociale media. Verslaving, eenzaamheid terwijl de netwerken maar groter en groter worden, bevordering van impulsief gedrag, winkelloze steden, kortom: de samenleving wordt killer en killer. Daarbij kiezen we steeds vaker voor de sterke man. We maken ons zorgen over de ontwikkelingen in 2017. Bert Overbeek blijft optimistisch en geeft 10 tips om je geest gezond te houden en de zon in je hart.

‘Het kan gebeuren dat je bang bent dat je iets mist, als je een paar uur offline bent. Dit is de bron van de verslaving die te maken heeft met je angst voor eenzaamheid. Appverkeer leidt vaak tot misverstanden. Van de groepen waar je lid van bent kan je heel onrustig worden, zeker als je onzeker bent. Jaloezie als je ziet dat mensen het gezellig hebben met elkaar. Irritatie als mensen niet direct op jou reageren. Of niet enthousiast genoeg reageren. Wie dit onder de knie krijgt zal beter omgaan met smartphones en sociale media’. 

Ik hoor zoveel apocalyptische negativiteit over het telefoongebruik van de jeugd, dat ik de neiging krijg om de positieve kanten ervan op een rij te zetten. Eerlijk gezegd vind ik verslaving wel een reeel gevaar, maar 40 jaar geleden maakten mijn ouders zich zorgen over onze televisieverslaving. Bleek ongegrond. En facebook een goed nieuws show? Schone schijn? Kunstenaars stellen al eeuwen de schone schijn ter discussie. Die was er voor facebook dus ook al.

Kijk ik 40 jaar terug, dan hadden we telefoons en waren er telegrammen die bezorgd werden door mensen van telex-afdelingen. Als je een afspraak met iemand maakte, dan gebeurde het ook al per telefoon, of gewoon aan het einde van een gesprek:’ Maandag 3 uur hier’. Er was ook toen veel oppervlakkige communicatie. Bij bakkers, op de markt, bij slagers, daar ging het niet echt diep. Net als op Facebook.