HR als de geheime dienst van de werkvloer? Het hoeft niet!

Een ideale HR-medewerker is discreet. Je ziet een reflectie daarvan terug in gangbare formuleringen. Een dagelijks ritueel als afscheid nemen heeft in HR-verband een heel andere lading. Op bijna steriele wijze wordt bedoeld: ontslaan, wegpromoveren, afserveren. Gek eigenlijk dat honderden HR-medewerkers moeiteloos een dossier aanmaken tegen over een medewerker, maar dat niemand de uiterste consequentie daarvan uitspreekt.

Dat is begrijpelijk. Eruit vliegen is al rot genoeg, dus verzacht de spreker de boodschap door de ontvanger een beetje zand in de ogen te strooien. Nou prikt de ontvanger daar wel doorheen, juist de spreker loopt veel meer risico om in zijn eigen verhaal te gaan geloven. Verandermanagers van BV Nederland (ook wel politici) onderscheiden bijvoorbeeld het woord bezuinigen steeds minder van hervormen. Het is een indicatie dat ze het verschil niet meer zien.

Het eerste is niks anders dan het drukken van kosten, en daarmee heel meetbaar. De essentie van hoe het bedrijf georganiseerd is, blijft hetzelfde. Dat is een essentieel verschil met hervormen. Toch klinkt het laatste vriendelijker, omdat het woord meer urgentie in zich draagt.

Een enorme eyeopener voor mij was de term ‘Mens Volgt Werk’. Deskundigen pleiten ervoor mensen bij een hervorming passend werk laten doen in hun volgende functie. Dus de poppetjes worden organisatorisch anders neergezet, personeel wordt daarover bericht, moet op gesprek komen en/of een assessment doen. De praktijk is dat de uitkomst (‘oplossing’) voor sommigen verre van ideaal is. Mensen worden overgeplaatst in een rol op basis van wat de organisatie van hen wil. Als de kandidaat deze functie ook voor ogen had, is dat mooi meegenomen.

‘En anders zoeken ze maar een andere baan. Er moeten toch nog een paar Ef-Tee-Eetjes uit,’ zei een HR-manager ooit in mijn bijzijn. Geen woord over afscheid nemen, hervormingen/bezuinigingen of Mens Volgt Werk.

Wat overbleef was een pijnlijke, naakte waarheid die verhelderend werkte. Woorden ter verzachting kunnen misschien standaardtermen worden, maar de belangentegenstellingen lossen ze er niet mee op. Als de top van een bedrijf veranderingen wil doorvoeren, dan gebeurt dat linksom of rechtsom. HR-afdelingen helpen het bedrijf daarbij, en dat kan zowel in je voor- als in je nadeel zijn. Laten we ophouden daar stiekem over te doen, en zonder lomp te zijn zeggen wat we bedoelen.