Werkvloer heeft hekel aan carrierejagers

Carrieremakers worden op de werkvloer vaak minder gewaardeerd dan in de managementlagen. Het samen een klus klaren is belangrijker dan opklimmen in de hierarchie. Het woord ‘streber’ heeft hier zelden een positieve klank. Dit is een interessant gegeven. Gedreven gedrag wordt nogal eens gezien als overdreven gedrag. Iemand die ambitieus is, werkt automatisch ook aan de relatie  met zijn superieuren. Dat heet op managementniveau netwerken, maar in de operatie wordt het maar al te vaak gezien als ‘een wit voetje halen’. Buig dat maar eens om! 

Carrieremakers worden op de werkvloer vaak minder gewaardeerd dan in de managementlagen. Het samen een klus klaren is belangrijker dan opklimmen in de hierarchie. Het woord ‘streber’ heeft hier bepaald geen positieve klank. Dit is een interessant gegeven. Gedreven gedrag wordt nogal eens gezien als overdreven gedrag. ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’ luidt het credo. Iemand die ambitieus is, werkt automatisch ook aan de relatie met zijn superieuren. Dat heet op managementniveau netwerken, maar in de operatie wordt het maar al te vaak gezien als ‘een wit voetje halen’. 

Dat laatste is een hardnekkig mechanisme op de werkvloer. Men houdt er niet van slijmen bij de baas. Die verdenking wordt buitengewoon snel op iemand gelegd, en je wordt maar zo vergeleken met een NSB’er. Wat precies de achtergrond is van dit zeer krachtige informele mechanisme, weet ik niet met zekerheid. Ik weet alleen dat het in 1979 ook al bestond, en in sterkere mate. Ik kwam toen bij de NS in dienst en daar was een tweespalt tussen ‘jan met de pet’ en ‘witte boorden’. Van een machinist die in 1946 bij ‘het spoor’ was gekomen, vernam ik dat hij uit mondelinge overlevering had gehoord dat het onderscheid tussen jan met de pet en het witte boord al in 1903 werd gemaakt, tijdens de spoorwegstaking. We hebben dus te maken met een mechanisme dat al meer dan een eeuw oud is, en wie weet hoeveel decennia het toen al bestond. 

Het gaat om een oud, marxistisch onderscheid. Ik weet het, want mijn grootvader was fabrieksarbeider en maakte het onderscheid ook in de jaren vijftig. En die stond in de jaren van Drees ’s morgens de internationale te zingen, daar in Heveadorp. In feite is het natuurlijk zo dat ‘witte boorden’ macht hebben over ‘jan met de pet’. Ze verhogen of verminderen hun salaris. Ze bepalen of er overgewerkt moet worden. Ze zorgen voor meer of minder collega’s. Ze breiden vrijheid uit of perken hem in. En geen volwassen man of vrouw vindt het leuk om zijn vrijheid ingeperkt te zien worden. Zeker niet in het anti-autoritaire Nederland. 

Dus worden er partijschappen geschapen. Witte boorden en jan met de pet. En bij jan leeft maar al te vaak het idee dat de witte boorden niets doen. Jan doet het echte werk. Het witte boord is een profiteur. En iemand die een functie van dat kaliber ambieert, is dan ook verdacht. Zijn hier oplossingen voor?